Πώς να νικάμε την ακηδία.
Σας κυριεύει ή ακηδία. Τί να κάνετε; Να επινοήσετε τρόπους αναθερμάνσεως του ζήλου και της φιλοπονίας σας. Ποιος δεν έχει βασανιστεί άπ' αυτή την ψυχική ατονία; Τσακιζόμαστε για να τη νικήσουμε. Αλλά βλέπουμε ότι ματαιοπονούμε. "Έτσι δεν μας απομένει τίποτ' άλλο από το να την υπομείνουμε καρτερικά, περιμένοντας την επέμβαση του Κυρίου. "Όταν Εκείνος ευδοκήσει,, θα μας δώσει νέα ζωή, θα μας παρηγορήσει και θα μας δυναμώσει. Δοκιμάστε, πάντως, και τούτον τον τρόπο: Καταπιαστείτε με μια δουλειά πού απαιτεί κόπο και θυσία. "Ίσως έτσι να κινητοποιηθεί ή ψυχή σας.
Διαφορετικά, δεν έχετε παρά να κάνετε υπομονή, όπως σας είπα. Αυτό το αίσθημα της ακηδίας και της ατονίας είναι παροδικό. Καμιά φορά προέρχεται από σωματική κόπωση ή αδυναμία. "Άλλοτε πάλι οφείλεται σε κάποια κατάσταση αναμονής.
Ή Κυρία Θεοτόκος ας μεσιτεύει στον Υιό της για την ενίσχυση μας... Αλήθεια, πώς οι παλαιοί ασκητές, πού ζούσαν κλεισμένοι σ' ένα κελί, πού κανέναν δεν έβλεπαν, πού τίποτα δεν άκουγαν, πού καμιά παρηγοριά δεν είχαν, ήταν πάντοτε «τη σπουδή μη οκνηροί, τω πνεύματι ζέοντες» (Ρωμ. 12:11); Με τη χάρη του Κυρίου. Και πώς κατόρθωναν να ελκύουν τη χάρη; Με την αδιάλειπτη προσευχή. Να το πιο αποτελεσματικό όπλο εναντίον της ακηδίας. Εμείς όχι μόνο αδιάλειπτα δεν προσευχόμαστε, μα ούτε καν συχνά. Και ή προσευχή μας, όποτε γίνεται, είναι απρόσεκτη, ψυχρή, τυπική.
Πώς να κρατήσουμε, λοιπόν, τη θεία χάρη;
Πώς να διατηρούμε την καρδιακή θερμότητα?
Ή καρδιακή θερμότητα, πού αισθάνεστε, είναι μια καλή κατάσταση, γι' αυτό πρέπει να τη συντηρείτε και να την ενισχύετε. "Όταν βλέπετε πώς φεύγει, να την επαναφέρετε με τον τρόπο πού ήδη γνωρίζετε: Συγκεντρώνοντας την προσοχή στην καρδιά με αδιάλειπτη επίκληση του Κυρίου. Για να μην απομακρύνεται ή προσοχή από την καρδιά, πρέπει ν' αποφεύγετε τούς περισπασμούς και ν' αποδιώχνετε όλους τούς λογισμούς, όλες τις φαντασιώσεις, όλα τα αισθήματα πού σας επισκέπτονται, δημιουργώντας μέσα σας εντυπώσεις άσχετες με την προσευχητική σας κατάσταση και φυγαδεύοντας την καρδιακή σας θέρμη. Καμιά εικόνα ας μη σχηματίζεται στην καρδιά. Και καμιά φροντίδα ας μην τραβάει την προσοχή. Νους και καρδιά ας είναι αδιάσπαστα στραμμένα στο Θεό. Και το σώμα, με διαρκή άσκηση βίας, υποταγμένο στην ψυχή. "Έτσι θα διατηρήσετε την καρδιακή θέρμη. Επειδή, πάντως, κι αυτή είναι δώρο του θείου ελέους, το κυριότερο πού έχετε να κάνετε είναι να ικετεύετε τον Κύριο για τη διατήρηση της.
Καλά και κακά έργα. Ή στάση μας απέναντι τους.
"Αν μας έσωζαν τα καλά μας έργα, τότε θα ήμασταν σαν τούς μαθητές του σχολείου, πού βαθμολογούνται ανάλογα με την απόδοση τους. Ή σωτηρία, όμως, δεν είναι ανταμοιβή έργων. Ό Θεός μας σώζει δωρεάν, με τη χάρη Του. Γιατί, λοιπόν, να σημειώνουμε και να θυμόμαστε τα έργα μας; Κάναμε ή έχουμε κάτι καλό; "Ας είναι κανόνας της ζωής μας να το λησμονούμε.
Θυμάται κανένας μας ότι αναπνέει; "Όχι, βέβαια. Γιατί, στα πλαίσια της βιολογικής ζωής, είναι κάτι τόσο φυσικό, ώστε έχει γίνει αυτονόητο. Το ίδιο φυσικό και αυτονόητο, στα πλαίσια της πνευματικής ζωής, είναι -πρέπει να είναι- κάθε καλό έργο, ό,τι δηλαδή συμφωνεί με το θέλημα του Θεού. Γι' αυτό και δεν υπάρχει λόγος να το θυμόμαστε. "Ας το αφήνουμε να περνάει απαρατήρητο. Απεναντίας, ένα έργο κακό, ασύμφωνο δηλαδή με το θέλημα του Θεού, οφείλουμε να το παρατηρούμε, για να ευαισθητοποιούμε και να ισχυροποιούμε τη συνείδηση μας, για να μετανοούμε και να διορθωνόμαστε το συντομότερο.
Βέβαια, για θανάσιμα αμαρτήματα δεν χρειάζεται να πω τίποτα. Αυτά δεν έχουν θέση στη ζωή των συνειδητών χριστιανών, εκείνων πού με ζήλο αγωνίζονται για τη σωτηρία τους. Συχνά είναι, πάντως, στη ζωή όλων μας τα συγγνωστά αμαρτήματα -κάποιος κακός λογισμός σχηματίζεται στο νου μας, κάποιος άπρεπος λόγος ξεφεύγει από το στόμα μας, κάποια ταραχή αναστατώνει την καρδιά μας... Για όλα αυτά ή συνείδηση μας ελέγχει.
Τί θα κάνουμε;
Μόλις αντιληφθούμε ότι νικηθήκαμε από ένα πάθος, την ίδια κιόλας στιγμή να μετανοούμε εσωτερικά ενώπιον τού Κυρίου. Και κάθε βράδυ, πριν κοιμηθούμε, να κάνουμε έναν απολογισμό των πτώσεων της ημέρας και να ζητάμε συγχώρηση από τον Πλάστη μας. Τέλος, με την πρώτη ευκαιρία, να καταφεύγουμε στον πνευματικό και να παίρνουμε τη μυστηριακή άφεση.
Βιοτικά έργα και βιοτικές μέριμνες.
Οί κοσμικοί ασχολούνται μέ τά κοσμικά έργα. Οι άρνητές τού κόσμου μέ τά ουράνια. Εσείς είστε μισοκοσμική. Πώς νά βαδίσει κανείς κάπου ανάμεσα;... Ό φίλος τού κόσμου είναι εχθρός του Θεού. Φαίνεται νά μήν υπάρχει μέση κατάσταση. "Ωστόσο, χωρίς κοσμικά καί βιοτικά έργα, χωρίς κοσμικές καί βιοτικές ασχολίες, δέν μπορούμε νά ζήσουμε. Τί θά κάνουμε, λοιπόν; Απλούστατα, εξωτερικά μέν θά εκτελούμε κάθε αναγκαίο βιοτικό έργο, εσωτερικά δμως θά μένουμε μακριά του, δέν θ' αφήνουμε δηλαδή τήν καρδιά μας νά αιχμαλωτίζεται άπ' αυτό.
"Ολα τά βιοτικά έργα απαιτούν φροντίδες καί μέριμνες. Άλλά μπορούμε σχεδόν πάντοτε νά τά μεταποιήσουμε σέ έργα αγάπης, υπομονής καί υποταγής στή βουλή του Θεού. "Αλλωστε, κατά τήν εκτέλεση ακόμα καί τών πιό πολυμέριμνων εργασιών, έχουμε τή δυνατότητα νά διατηρούμε μέσα μας τήν προσευχή.
Νά προσέχετε τόν εαυτό σας. Καί νά υπομένετε...
Ό πιό μεγάλος κίνδυνος άπό τις αδιάκοπες μέριμνες είναι ή λήθη τού Θεού καί ή υποβάθμιση τής πνευματικής ζωής. Νομίζω πώς έχετε σχετική εμπειρία. Καί θά είναι πολύ θλιβερό νά φτάσετε ως τήν τέλεια ψύχρανση του θείου ζήλου, οπως φοβάστε.
Αυτό, πάντως, δέν προκαλείται άπό τά ίδια τά βιοτικά έργα, άλλ' άπό τή δική μας αμέλεια. Εμείς αφήνουμε τόν εαυτό μας νά «λασπωθεί» καί μέ τις σκέψεις καί μέ τά αισθήματα καί μέ τά θελήματα καί μέ τις κοσμικές φροντίδες.
Μπορείτε ν' αποφύγετε τό «λάσπωμα» τούτο τής ψυχής; Ναι. Αρχίζοντας τα ολα μέ τήν προσευχή, συνεχίζοντας μέ τήν ελπίδα καί τελειώνοντας μέ τήν ευχαριστία. "Ετσι κάθε έργο σας θά είναι τυλιγμένο μέ θεϊκό ένδυμα καί δέν θά εκτοπίζει τόν Κύριο άπό τήν ψυχή.
"Οταν, πάλι, τελειώσετε μιά δουλειά καί πρίν καταπιαστείτε μέ άλλη, διώξτε γιά λίγο άπό τό νοΰ καί τήν καρδιά σας καθετί βιοτικό. Μείνετε μόνο μέ τό Θεό. Δώστε σ' Αυτόν τήν προσοχή σας, κάθε σκέψη καί κάθε αίσθημα σας. Επαναλάβετε, άν θέλετε, κάποιους αγαπημένους σας στίχους άπό τό Ψαλτήρι.
"Οσο εργάζεστε, νά προσεύχεστε νοερά. Καί κάθε φορά που αντιλαμβάνεστε οτι ή προσευχή μέσα σας διακόπηκε, νά ξαναρχίζετε τόν νοερό αγώνα χωρίς καθυστέρηση. Νά μελετήσετε καί βιβλία σχετικά μέ τήν προσευχή. "Ετσι, σιγά-σιγά, θά φουντώσει ό πόθος σας καί θά επιταχυνθεί ή πορεία σας πρός τό Θεό. Αυτή άς είναι ή κύρια φροντίδα τής ζωής σας. Ικετεύετε τόν Κύριο νά μή σας στερήσει τις προσευχητικές παρηγοριές.
'Από τ' ανθρώπινα έργα κανένα δέν πραγματοποιείται δίχως κόπο. Τά πνευματικά έργα απαιτούν κι αυτά κόπο πολύ άλλά καί ασταμάτητο.
Ή ζωή μας είναι γεμάτη φροντίδες. "Αν θελήσουμε ν' απαλλαγούμε άπ' ολες, δέν θά μπορέσουμε νά επιβιώσουμε. "Αλλωστε, δέν μας επιβάλλει κάτι τέτοιο ό θείος νόμος. Ακόμα καί οί ερημίτες καλλιεργούσαν μικρούς κήπους μέ λαχανικά καί φρόντιζαν, φυσικά, γι' αυτούς. Πρέπει, δμως, νά εργαζόμαστε έτσι ώστε οί φροντίδες νά μή μας καταβροχθίσουν. Νά τις θεωρούμε όχι ως τό κύριο έργο μας, πού είναι ή ψυχική σωτηρία, άλλά ως πάρεργο.
"Πώς μπορώ νά διατηρήσω τή νήψη μέσα στις φροντίδες;".
Με ο,τι κι άν ασχολείστε, κάντε το εγκάρδια, προσεκτικά, συστηματικά, χωρίς βιασύνη. Σας αναθέτουν κάποια εργασία; Δεχθείτε την όπως άν σας τήν είχε αναθέσει ό ίδιος ό Θεός καί εκτελέστε την σάν έργο δικό Του. "Ετσι ή σκέψη σας θά είναι κοντά στό Θεό.
Αγωνιστείτε γι' αυτό, κι Εκείνος θά σάς βοηθήσει.
Οί βιοτικές μέριμνες σάς πνίγουν τόσο, ώστε δέν ευκαιρείτε ούτε νά προσευχηθείτε. Τού εχθρού κατόρθωμα είναι τούτο. Τό σπίτι, τά ενδύματα, ή τροφή καί πολλά άλλα πράγματα είναι απαραίτητα γιά τήν καλή διαβίωση του άνθρωπου. Χρειάζεται, λοιπόν, νά φρο-ντίζουμε γιά τήν απόκτηση τους. Αυτό δέν είναι έφάμαρτο. "Ετσι θέλησε ό Θεός νά ρυθμίσει τή ζωή μας. Ό πανούργος διάβολος, δμως, καθώς πασχίζει ακατάπαυστα νά μεταποιεί καθετί καλό σέ κακό, διαστρέφει τήν εύλογη, μετρημένη καί υγιή φροντίδα σέ άλογη, συνεχή καί αγχώδη μέριμνα, πού σκοτίζει τό νού καί στενοχωρεί τήν καρδιά. Αυτή ή κατάσταση καταντάει, ούτε λίγο ούτε πολύ, σέ ψυχική ασθένεια, στή θεραπεία τής οποίας στοχεύουν οί νουθεσίες του Κυρίου γιά τήν εμπιστοσύνη στή θεία πρόνοια: «Μή με-ριμνήσητε λέγοντες, τί φάγωμεν ή τί πίωμεν ή τί περιβαλώμεθα;... οίδε γάρ ό πατήρ υμών ό ουράνιος οτι χρήζετε τούτων απάντων... μή ούν μεριμνήσατε εις τήν αυριον ή γάρ αυριον μεριμνήσει τά εαυτής» (Ματθ. 6: 31-34).
Αυτό δέν σημαίνει νά μήν κάνουμε τίποτε, άλλά, φροντίζοντας γιά ο,τι είναι αναγκαίο, νά μή φορτωνόμαστε μέ περιττές μέριμνες, πού συνεπάγονται κόπο σωματικό καί ψυχικό.
Τό έφάμαρτο στοιχείο τής πολυμεριμνίας είναι τούτο, δτι επιδιώκει εγωιστικά τήν αυτάρκεια. "Ολα θέλει νά τά κάνει μόνη της, όλα θέλει νά τά κατορθώσει χωρίς τό Θεό. Στηρίζοντας κάθε ελπίδα στόν εαυτό της, στις ικανότητες της καί στά όποια υλικά μέσα διαθέτει, αγνοεί ή καί περιφρονεί τή θεία πρόνοια. Ως κύριο σκοπό της ζωής έχει τήν απόκτηση εγκόσμιων αγαθών. Καί τήν ίδια τήν επίγεια ζωή τή θεωρεί ως αυτοσκοπό. Γιά τή μελλοντική καί αιώνια ζωή αδιαφορεί.
Βλέπετε, τί θεομάχο πνεύμα βρίσκεται μέσα στήν πολυμεριμνία! Παλέψτε, λοιπόν, μ' αυτό τό κακό! Αντισταθείτε στόν εχθρό, όπως άν σας παρακινούσε νά διαπράξετε φόνο!
"Πώς ν' αγωνιστώ;", θά μέ ρωτήσετε. Αρχίστε καί θά μάθετε... Αρχίστε πρώτα-πρώτα άπό τήν προσευχή. Άπαλλάξτε την άπό κάθε βιοτική μέριμνα. Τό ϊδιο νά κάνετε στή συνέχεια καί μ' όλες τίς άλλες πράξεις καί ασχολίες σας. Ό τρόπος είναι απλός: Τήν ώρα της προ-σευχής, μόλις εμφανίζεται στό νου σας κάποιος λογισμός, νά τόν διώχνετε χωρίς καθυστέρηση. Κι άν πάλι έρχεται, πάλι νά τόν διώχνετε. "Ετσι νά κάνετε συνέ¬χεια καί ακούραστα. Μήν επιτρέπετε στις μέριμνες νά σταθούν ούτε γιά μιά στιγμή στό νου σας, όταν προσεύχεστε. Αυτός είναι ό αγώνας! Καί θά δείτε καρπούς. Φτάνει νά επιμείνετε.
Ποιά είναι τά μάταια έργα.
Θέλατε νά ετοιμαστείτε γιά τή θεία Κοινωνία, άλλά δέν τά καταφέρατε ν' αποφύγετε τούς περισπασμούς.
Πολλοί είναι εκείνοι, λέτε, πού έρχονται καί ζητούν νά τούς εξυπηρετήσετε. Ή εξυπηρέτηση τών συνανθρώπων, πάντως, δέν είναι έργο μάταιο. Εΐναι έργο Θεού. Μόνο νά τό κάνετε πάντα γιά τήν αγάπη Έκείνου καί τοϋ πλησίον, γιά τίποτ' άλλο.
Τά βάρη της οικογένειας πέφτουν κι αυτά στους ώμους σας. "Ομως, ούτε οί οικογενειακές υποθέσεις είναι μάταια έργα, φτάνει ν' ασχολείστε μ' αυτές ευσυνείδητα, δίχως νά παραβαίνετε τόν θείο νόμο.
Μάταια έργα είναι εκείνα πού αποσκοπούν στήν ικανοποίηση τών παθών, τά έφάμαρτα, καθώς επίσης τά άχρηστα καί ανώφελα. Ξεχωριστέ, λοιπόν, στή ζωή σας τίς μάταιες άπό τίς μή μάταιες ενασχολήσεις. Οί δεύτερες πάντα μπορούν νά γίνονται σύμφωνα μέ τό θέλημα του Θεού. Κάτι περισσότερο: Μποροϋν νά γίνονται γιά τή δόξα του Θεού.
Απαλλαγή άπ' ολα τά γήινα. Είναι δυνατή;
Ή απαλλαγή άπ' όλα τά πράγματα καί όλες τίς εξαρτήσεις τοϋ κόσμου τούτου, ή απαλλαγή δηλαδή άπό καθετί γήινο, εΐναι πρακτικά αδύνατη σέ τούτη τή ζωή, τουλάχιστο γιά τούς περισσότερους ανθρώπους. Αποτελεί κατόρθωμα μόνο τών μοναχών, καί μάλιστα τών ερημιτών. "Ολοι, όμως, είναι δυνατόν, όπως φαίνεται άπό τήν επί τοϋ Ορους ομιλία του Κυρίου, ν' απαλλάξουν τήν καρδιά τους άπό τήν εμπαθή προσκόλληση στά γήινα. Έσεϊς, λοιπόν, έχετε πλούτο. "Αν δέν στηρίζετε τίς ελπίδες σας σ' αυτόν, άν είστε έτοιμος νά τόν στερηθείτε άγόγγυστα όποτε θελήσει ό Κύριος, άν αδιάκοπα καί πρόθυμα βοηθάτε όσους έχουν ανάγκη, βρίσκεστε στό σωστό δρόμο.
Προσαρμογή στίς συνθήκες της ζωής.
Ώς πρός τή ροή τών πραγμάτων στή ζωή μας, άς τό πάρουμε απόφαση ότι δέν είναι στό χέρι μας νά τήν αλλάξουμε. "Ας έχουμε, λοιπόν, τή σοφία της προσαρμογής στίς οποίες συνθήκες παραχωρεί ό Θεός. Μόνο έτσι θά είμαστε ειρηνικοί σέ κάθε περίσταση.
Τώρα, λοιπόν, πού αντιμετωπίζετε ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα, δέν έχετε παρά νά κάνετε πρώτα-πρώτα υπομονή. Χωρίς υπομονή δέν μπορούμε νά ζήσουμε. Δέν υπήρξε ποτέ άνθρωπος σέ τούτον τόν κόσμο πού νά μήν ύπέμεινε κάτι. Νά τό θυμάστε πάντα καί νά τό επαναλαμβάνετε μέσα σας: "Καί δσοι φαίνονται τρισευτυχισμένοι, ακόμα κι αυτοί υπομένουν, καμιά φορά μάλιστα βάρη δυσβάσταχτα. Γιατί, λοιπόν, νά μήν υπομένω κι εγώ;".
Παράλληλα ψάξτε νά βρείτε κάποιες απασχολήσεις, πού θά σάς προξενούν ψυχική ανάπαυση καί ίκανοποίηση. "Μέ τί ν' ασχοληθώ;", θά μέ ρωτήσετε. Μέ οτιδήποτε, φτάνει νά έχετε πάντα δουλειά. Καί δταν δέν έχετε δουλειά, νά διαβάζετε καλά βιβλία. Ν' αγαπήσετε, επίσης, τή φύση. Σέ κάθε εποχή, ή φύση έχει τις ομορφιές της. Νά τις βρίσκετε καί νά τις απολαμβάνετε. Σ' αυτό κρύβεται ξεχωριστή σοφία. Θέλετε νά είστε σοφή; Κάντε το!
Θά μπορούσατε ακόμα νά γίνετε ένας "καλός άγγελος" γιά δλο τό χωριό: "Οπου υπάρχει φτώχεια, αρρώστια, συμφορά, εκεί νά τρέχετε πρόθυμα, βοηθώντας οσο καί δπως μπορείτε τούς συνανθρώπους σας. Αυτή ή απασχόληση δίνει στήν ψυχή μεγάλη παρηγοριά. Έκτος κι άν είστε μιά σκληρή εγωίστρια. "Αν, ομως, είστε τέτοια, τότε μήν περιμένετε ποτέ ευτυχία, έστω κι άν αποκτήσετε ολο τό χρυσάφι τού κόσμου. Τόν εγωισμό, αυτόν τόν κακοποιό, πρέπει νά τόν θανατώσουμε. Κι άν δέν τόν θανατώσετε εσείς, μόνη σας, τότε θά τό κάνει ό Κύριος, στέλνοντας τό ένα χτύπημα μετά τό άλλο. Καί θά τό κάνει όχι άπό σκληρότητα, μά άπό αγάπη. Γιατί θέλει νά μπείτε στή βασιλεία τών ουρανών, δπου μόνο οί ταπεινοί χωράνε.
Αποφυγή του περισπασμού.
Ό καθένας μας πρέπει νά ρυθμίσει έτσι τή ζωή του, ώστε νά εργάζεται καθημερινά μέσα στά πλαίσια τών δυνατοτήτων του, χωρίς περισπασμούς καί άγχος. "Οταν καταγίνεστε σέ μιά δουλειά, μή βάζετε στό κεφάλι σας άλλες δέκα. Αφοσιωθείτε σ' αυτήν, ώσπου νά τελειώσετε. Καί σάν τελειώσετε, σκεφθείτε τί πρέπει νά κάνετε στή συνέχεια. Τό σκεφθήκατε καλά; Αρχίστε νά εργάζεστε ήρεμα, συγκεντρώνοντας πάλι τήν προσοχή σας στό συγκεκριμένο έργο ώς τήν ολοκλήρωση του.
Σηκωθήκατε τό πρωί άπό τό κρεβάτι καί σταθήκατε στήν ορθρινή προσευχή; "Ας είναι ό νούς σας προσηλωμένος σ' αυτήν. Μήν τόν αφήνετε νά τριγυρίζει έδώ κι εκεί. Μετά τήν προσευχή έχει σειρά τό πρωινό ρόφημα. Ετοιμάστε το καί, μόλις τό πάρετε, ξεκινήστε γιά τή δουλειά σας. "Ετσι νά ενεργείτε πάντα.
Τόν περισπασμό τόν προκαλούν όχι οί πολλές ασχολίες, άλλά ό τρόπος μέ τόν όποιο τις αντιμετωπίζουμε καί τις μεθοδεύουμε -κάνουμε μιά δουλειά καί στό κεφάλι μας στριμώχνονται αναρίθμητες άλλες. "Όλες εκείνες, λοιπόν, να τις διώχνετε και με τη μία ν' ασχολούνται τόσο τα χέρια σας όσο και ό νους σας.
http://fws-xristou.spaces.live.com
