ΛΟΓΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΘΕΟΣΟΜΟΝ ΤΑΦΗΝ ΚΑΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΝ ΤΩ ΑΔΗ ΚΑΤΑΒΑΣΙΝ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΠΑΡΑΔΟΞΩΣ ΓΕΝΟΜΕΝΗΝ

Αγίου Επιφανίου Κύπρου

   (...) Γιατί απέραντη σιωπή βασιλεύει σήμερα στη γη; μεγάλη σιωπή και πολλή ηρεμία. Μεγάλη σιωπή, γιατί ο βασιλεύς κοιμάται. Η γη φοβήθηκε και ησύχασε, γιατί ο Θεός με το σώμα κοιμήθηκε. Ο Θεός με το σώμα πέθανε και ο Άδης ετρόμαξε. Ο Θεός για λίγο κοιμήθηκε και αυτούς που κοιμόνταν αιώνες, από τον Άδη ανέστησε (...).

Σήμερα σώζονται και αυτοί που ζουν επάνω στη γη και αυτοί που αιώνες τώρα βρίσκονται κάτω από τη γη. Σήμερα σώζεται όλος ο κόσμος, ορατός και αόρατος. Σήμερα είναι διπλή η παρουσία του Δεσπότου Χριστού. Διπλή ευσπλαχνία. Διπλή κατάβασις μαζί και συγκατάβασις. Διπλή φιλανθρωπία. Διπλή επίσκεψις στους ανθρώπους. Από τον ουρανό στη γη και από τη γη στα κατοχθόνια κατεβαίνει ο Χριστός. Οι πύλες του Άδου ανοίγονται. Χαρήτε όλοι εσείς που κοιμάσθε από τους πανάρχαιους αιώνες. (...).

          Χτες εζήσαμε στην υποταγή Του, σήμερα την κυριαρχία Του. Χθες φανερώθηκαν τα σημάδια της ανθρώπινής Του φύσεώς και σήμερα της θεϊκής. Χθες τον ερράπιζαν και σήμερα με την αστραπή της θεότητος σχίζει το σκοτεινό κατηκητήριο του Άδου. Χθες τον έδεναν και σήμερα δένει Αυτός τον τύραννο διάβολο με άλυτα δεσμά (...).Εκείνος που χθες, μέσα στην άπειρη συγκατάβασί Του, δεν εκαλούσε να τον βοηθήσουν οι λεγεώνες των Αγγέλων, λέγοντας στον Πέτρο, ότι είναι στο χέρι μου να παρατάξω τώρα αμέσως περισσότερες από δώδεκα λεγεώνες Αγγέλων, σήμερα κατέρχεται με τον θάνατο Τον κατά του Άδου και του θανάτου, του τυράννου, όπως ταιριάζει σε Θεό και Κυρίαρχο, επί κεφαλής των αθανάτων και ασωμάτων στρατευμάτων και των αοράτων ταγμάτων, όχι με δώδεκα μόνο λεγεώνες, αλλά με μύριες μυριάδες και χίλιες χιλιάδες Αγγέλων, Αρχαγγέλων, Εξουσιών, θρόνων, Εξαπτερύγων, Πολυομμάτων, τα οποία, ως βασιλέα και Κύριο τους, προπέμπουν, δορυφορούν και τιμούν τον Χριστό (...).

          Και καθώς συμβαίνει όταν παρουσιασθή μια φοβερή, αήτητη και παντοδύναμη βασιλική στρατιωτική παράταξι, φρίκη μαζί και τρόμος και ταραχή και οδυνηρός φόβος κυριεύει τους εχθρούς του ακαταγώνιστου Στρατηγού, το ίδιο έγινε ξαφνικά, μόλις παρουσιάσθηκε τόσο παράδοξα ο Χριστός στα καταχθόνια του Άδη. Από επάνω μια δυνατή αστραπή ετύφλωνε τα πρόσωπα των εχθρικών δυνάμεων του Άδη και ταυτόχρονα ακούονταν βροντερές στρατιωτικές φωνές που διέταζαν: Άρατε πύλας• όχι ανοίξετε, αλλά ξερριζώστε τις από τα θεμέλια, βγάλτε τις τελείως από τον τόπο τους. ώστε να μην μπορούν πια να ξανακλείσουν. Άρατε πύλας οι άρχοντες υμών, όχι γιατί δεν μπορεί να τις ανοίξη ο Κύριος μας, που όταν θέλη, διατάζει και μπαίνει με κλεισμένες τις πόρτες, αλλά σας διατάζει, σαν δραπέτες δούλους, να σηκώσετε και να μεταφέρετε αυτές τις προαιώνιες πύλες. Για τούτο και δεν διατάζει τους όχλους σας, αλλά σας που παρουσιάζεσθε σαν αρχηγοί τους: άρατε πύλας, οι άρχοντες υμών. Από τώρα και έπειτα δεν θα είσθε πια άρχοντες κανενός, παρ' όλο που κάκιστα κυριαρχήσατε πάνω στους μέχρι τώρα κεκοιμημένους. Ούτε αυτών θα είσθε πλέον άρχοντες, ούτε άλλων, ούτε των εαυτών σας ακόμη. Άρατε πύλας, γιατί ήρθε ο Χριστός, η ουράνια θύρα. Ανοίξετε δρόμο σ' Αυτόν που έβαλε το πόδι Του στη φυλακή του Άδη (...).

          Και μόλις οι αγγελικές δυνάμεις εβόησαν, την ίδια στιγμή άνοιξαν οι πύλες! Την ίδια στιγμή έσπασαν οι αλυσίδες και οι μοχλοί. Έπεσαν τα κλειδιά και συγκλονίσθηκαν τα θεμέλια της φυλακής. Οι εχθρικές δυνάμεις ετράπησαν σε άτακτη φυγή, ο ένας έσπρωχνε τον άλλο, άλλος μπερδευόταν στα πόδια του άλλου και καθένας φώναζε στο διπλανό του να φεύγη γρήγορα. Έφριξαν, συγκλονίσθηκαν, τα έχασαν, εταράχθηκαν, άλλαξε το χρώμα τους, φοβήθηκαν, στάθηκαν και απόρησαν, απόρησαν και τρόμαξαν (...).

          Κι ενώ αυτά διεδραματίζοντο στον Άδη και εσείοντο τα πάντα, ο δε Κύριος επλησίαζε να φθάση στα πιο έσχατα βάθη, ο Αδάμ ο πρωτοδημιούργητος και πρωτόπλαστος και πρωτόθνητος που βρισκόταν δεμένος γερά και βαθύτερα από όλους, άκουσε τα βήματα του Κυρίου, που ερχόταν στους φυλακισμένους και αμέσως ανεγνώρισε την φωνή Του, καθώς επερπατούσε μέσα στη φυλακή. Στράφηκε τότε προς όλους τους επί αιώνες συγκροτούμενους του και τους φώναξε: «Ω φίλοι μου! Ακούω να πλησιάζη σ' εμάς ο ήχος των βημάτων Κάποιου. Εάν πραγματικά μας αξίωσε να έρθη έως εδώ, τότε είμαστε ελεύθεροι! Εάν τον ιδούμε ανάμεσά μας, σωθήκαμε από τον Άδη!».

          Και την ώρα που ο Αδάμ έλεγε αυτά προς τους συγκαταδίκους του, εισέρχεται ο Κύριος, κρατώντας το νικηφόρο όπλο του Σταυρού. Μόλις τον αντίκρυσε ο Αδάμ, χτύπησε το στήθος από την χαρούμενη έκπληξι και φώναξε προς όλους τους επί αιώνες κεκοιμημένους: «Ο Κύριος μου ας είναι μαζί με όλους»! Και ο Χριστός απάντησε στον Αδάμ: «Και μετά του πνεύματός σου».

Ύστερα τον πιάνει από το χέρι, τον σηκώνει επάνω και του λέει: Σήκω συ που κοιμάσαι και ανάστα από τους νεκρούς, γιατί σε καταρτίζει ο Χριστός! Εγώ ο Θεός, που για χάρι σου έγινα υιός σου, έχοντας δικούς μου πλέον και σένα και τους απογόνους σου, με την θεϊκή εξουσία μου δίνω ελευθερία και λέω στους φυλακισμένους: εξέλθετε. Σένα. Αδάμ, σε προστάζω: σήκω από τον αιώνιο ύπνο σου. Δεν σε έπλασα, για να μένης φυλακισμένος στον Άδη. Ανάστα εκ των νεκρών. Γιατί εγώ είμαι η ζωή των θνητών. Σήκω επάνω, πλάσμα δικό μου, σήκω επάνω συ που είσαι η μορφή μου, που σε δημιούργησα κατ' εικόνα μου. Σήκω να φύγουμε από εδώ. Γιατί συ είσαι μέσα σε μένα και εγώ μέσα σε σένα! Για σένα ο Κύριος έλαβε τη δική σου μορφή του δούλου. Για δική σου χάρι, εγώ που βρίσκομαι ψηλότερα από τους ουρανούς, κατέβηκα στη γη και πιο κάτω από τη γη. Για σένα τον άνθρωπο έγινα σαν ένας ανυπεράσπιστος άνθρωπος, βρέθηκα χωρισμένος κι εγώ από τη ζωή, ανάμεσα σ' όλους τούς άλλους νεκρούς. Για σένα που βγήκες μέσα από τον κήπο του παραδείσου, μέσα σε κήπο παραδόθηκα στους Ιουδαίους και μέσα σε κήπο εσταυρώθηκα.

          Κύτταξε στο πρόσωπο μου τα φτυσίματα, που καταδέχθηκα προς χάριν σου, για να σε αποκαταστήσω στην παλαιά σου δόξα, που σου είχα δώσει με το εμφύσημά μου. Κύτταξε στα μάγουλά μου τα ραπίσματα που καταδέχθηκα, για να επανορθώσω την διεστραμμένη μορφή σου και να την φέρω στην όψι που είχε σαν εικόνα μου. Κύτταξε στη ράχη μου τη μαστίγωσι που καταδέχθηκα, για να διασκορπίσω το φορτίο των αμαρτημάτων σου. Κύτταξε τα καρφωμένα χέρια μου, που τα άπλωσα καλώς επάνω στο ξύλο του Σταυρού, για να συχωρεθής συ που άπλωσες κακώς το χέρι σου στο απαγορευμένο δένδρο. Κύτταξε τα πόδια μου που καρφώθηκαν και τρυπήθηκαν στον Σταυρό, για να εξαγνισθούν τα δικά σου πόδια που έτρεξαν κακώς στο δένδρο της αμαρτίας (...). Η πληγωμένη πλευρά μου εθεράπευσε τον πόνο της πλευράς σου. Ο δικός μου ύπνος θα σε βγάλη από τον ύπνο σου μέσα στον Άδη. Η ρομφαία που χτύπησε έμενα, σταμάτησε τη ρομφαία που στρεφόταν εναντίον σου. Γι' αυτό σηκωθήτε, ας φύγουμε από εδώ. Από τον θάνατο στη ζωή. Από την φθορά στην αφθαρσία. Από το σκοτάδι στο αιώνιο φως. Από την οδύνη στην ελευθερία. Από τη φυλακή του Άδη στην άνω Ιερουσαλήμ. Από τα δεσμά στην άνεσι. Από τη σκλαβιά στην τρυφή του Παραδείσου. Από τη γη στον ουρανό.

          Γι' αυτόν τον σκοπό ο Χριστός απέθανε και ανέστη, για να γίνη Κύριος και νεκρών και ζώντων. Σηκωθήτε, λοιπόν. Ας φύγουμε από εδώ. Ο ουράνιος Πατέρας περιμένει με λαχτάρα το χαμένο πρόβατο. Τα ενενήντα εννέα πρόβατα των αγγέλων περιμένουν τον σύνδουλό τους Αδάμ, πότε θα αναστηθή, πότε θα ανέλθη καί θα επανέλθη προς τον Θεό. Ο Χερουβικός θρόνος είναι έτοιμος. Αυτοί που θα σας ανεβάσουν είναι γρήγοροι και βιάζονται. Ο νυμφικός θάλαμος έχει προετοιμασθή. Το μεγάλο εορταστικό δείπνο είναι στρωμένο. Τα θησαυροφυλάκια των αιωνίων αγαθών άνοιξαν. Η Βασιλεία των Ουρανών έχει ετοιμασθή «από καταβολής κόσμου». Αγαθά που μάτια δεν τα είδαν και αυτιά δεν τα άκουσαν περιμένουν τον άνθρωπο.

          Αυτά και άλλα παρόμοια είπεν ο Κύριος. Και αμέσως ανασταίνεται μαζί Του ο ενωμένος σ' αυτόν Αδάμ και μαζί τους και η Εύα. Ακόμη δε και «πολλά σώματα δικαίων, που είχαν πεθάνει πριν από αιώνες, αναστήθηκαν» διακηρύσσοντας την τριήμερο Ανάστασι του Χριστού. Αυτήν ας την υποδεχθούμε και ας την αγκαλιάσουμε οι πιστοί με πολλή χαρά, χορεύοντες με τους αγγέλους και εορτάζοντες με τους αρχαγγέλους και δοξάζοντες τον Χριστό, που μας ανέστησε από την φθορά. Εις Αυτόν αρμόζει η δόξα και η δύναμις, μαζί με τον αθάνατο Πατέρα και το πανάγιο και αγαθό και ζωοποιό και ομοούσιο Πνεύμα, εις όλους τους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

Μετάφραση Αρχιμανδρίτου Ιγνατίου (Ιερά Μονή Παρακλήτου Αττικής)

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΣΥΝΑΞΗ» ΤΕΥΧΟΣ 3

Μ Σάββατο πρωί Ιερά Μονή Ξενοφώντος Άγιον Όρος

ΜΕΓΑΛΟ ΣΑΒΒΑΤΟ ΠΡΩΙ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΣ ΣΤΑΝΙΤΣΑΣ

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΜΗΛΕΣΙ ΜΕΓΑΛΟ ΣΑΒΒΑΤΟ !

ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ....

ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ ...ΤΟ ΤΡΟΠΑΡΙΟ ΤΗΣ ΚΑΣΙΑΝΗΣ

Ἐπίσκοπος Διοκλείας Κάλλιστος Ware :Το Μυστήριο τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου

«Μιὰ ψυχὴ φτιαγμένη κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ

εἶναι πιὸ πολύτιμη στὸ Θεὸ

ἀπ᾿ ὅτι δέκα χιλιάδες κόσμοι

μὲ ὅλα ὅσα περιέχουν»

Ἀποφθέγματα Πατέρων τῆς Ἐρήμου

Τὸ ἀληθινὸ θαῦμα

«Μίλησέ μας γιὰ τὶς θεῖες ὀπτασίες ποὺ ἔχεις», εἶπε κάποτε ἕνας μοναχὸς στὸν Ἀββᾶ Παχώμιο (286-346). «Ἕνας ἁμαρτωλὸς σὰν ἐμένα δὲν περιμένει νὰ ἔχει καμιὰ ὀπτασία ἀπὸ τὸ Θεό», ἀπάντησε ὁ Παχώμιος. «(...) Ἐπίτρεψέ μου ὅμως νὰ σοῦ πῶ γιὰ μιὰ μεγάλη ὀπτασία. Ἂν δεῖς ἕναν ἅγιο καὶ ταπεινὸ ἄνθρωπο, αὐτὸ εἶναι μιὰ μεγάλη ὀπτασία. Γιατί ποιὰ ἄλλη μεγαλύτερη ὀπτασία ἀπ᾿ αὐτὴ μπορεῖ νὰ ὑπάρξει: νὰ δεῖς τὸν ἀόρατο Θεὸ νὰ φανερώνεται στὸ ναό του, σ᾿ ἕνα ὁρατὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο»;[1]

Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀνώτερη ὀπτασία ἀπὸ ὅλες, τὸ ἀληθινὸ θαῦμα: μιὰ ἀνθρώπινη ὕπαρξη φτιαγμένη κατ᾿ εἰκόνα καὶ καθ᾿ ὁμοίωσιν Θεοῦ. «Ἐξομολογήσομαί σοι, ὅτι φοβερῶς ἐθαυμαστώθην» (Ψαλμ. 138:14). Στὴν πνευματικὴ ζωὴ τοῦ καθενὸς ἀπὸ μᾶς ἴσως δὲν ὑπάρχει καθῆκον πιὸ ἐπιτακτικὸ ἀπὸ αὐτό: νὰ ἀνανεώνουμε τὸ αἴσθημα τοῦ θαυμασμοῦ καὶ τῆς ἔκπληξης μπροστὰ στὸ θαῦμα καὶ τὸ μυστήριο τοῦ δικοῦ μας προσώπου. Ἡ λέξη μυστήριον, ἰδιαίτερα, χρειάζεται ἔμφαση. Ποιὸς εἶμαι; Τί εἶμαι; Ἡ ἀπάντηση δὲν εἶναι καθόλου εὔκολη. Γνωρίζω μόνο ἕνα πολὺ μικρὸ μέρος τοῦ ἐαυτοῦ μου. Τὰ ὅρια τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου εἶναι ἀπίστευτα πλατειά. Ἐκτείνονται κατὰ ὕψος καὶ κατὰ πλάτος στὸ χῶρο καὶ πέρα ἀπὸ τὸ χρόνο, στὸ ἀτελεύτητο. Προεκτείνονται μπροστὰ καὶ πίσω μέσα στὸ χρόνο καὶ πέρα ἀπὸ τὸ χρόνο, στὴν αἰωνιότητα. Στὸ βάθος τοῦ ἐαυτοῦ μου κρύβονται ἀνεξιχνίαστα βάθη ποὺ διαφεύγουν τῆς δικῆς μου ἀντίληψης.

Μέσα σ᾿ αὐτὸ τὸ μυστήριο ἀνθρώπινο πρόσωπο, ποὺ εἶναι φτιαγμένο κατ᾿ εἰκόνα τοῦ ζῶντος Θεοῦ, ὑπάρχουν τέσσερα στοιχεῖα ξεχωριστῆς σημασίας: ἐλευθερία, εὐχαριστία, κοινωνία καὶ ὡρίμανση.

Ἐλευθερία

Ὁ Δημιουργὸς Θεὸς εἶναι ἐλεύθερος: μὲ τὸν ἴδιο τρόπο καὶ τὰ ἀνθρώπινα δημιουργήματα ποὺ εἶναι φτιαγμένα κατ᾿ εἰκόνα του εἶναι προικισμένα μὲ ἐλευθερία. Τί εἶναι αὐτὸ ποὺ κάνει τὰ ἀνθρώπινα ὄντα νὰ ξεχωρίζουν, μὲ ἕνα τρόπον ποὺ ὑπερέχει, ἀπὸ τὰ ἄλλα ὄντα; Πέρα ἀπὸ ὅλα τὰ ἄλλα, εἶναι ἡ αὐτοσυνειδησία, ἡ φωνὴ τῆς συνείδησης, ἡ δύναμη τῆς ἐλεύθερης ἀπόφασης, ἡ ἱκανότητα τῆς ἠθικῆς ἐκλογῆς. Ἐνῶ τὰ ἄλλα ὄντα ἐνεργοῦν ἀπὸ ἔνστικτο, τὸ ἀνθρώπινο ὂν στέκεται εὐσυνείδητα ἀπέναντι τοῦ Θεοῦ - στέκεται μὲ πλήρη ἐπίγνωση στὸ σημεῖο τοῦ καιροῦ, στὴ στιγμὴ τῆς κρίσης καὶ τῆς εὐκαιρίας - καὶ διαλέγει. Ὁ Θεὸς κάθε μέρα ἀπευθύνεται στὸν ἄνθρωπο λέγοντάς του: «Τὴν ζωὴν καὶ τὸν θάνατον δέδωκα πρὸ προσώπου ὑμῶν, τὴν εὐλογίαν καὶ τὴν κατάραν· ἐκλέξαι...» (Δευτ. 30:19). Μόνο μὲ τὴν ἄσκηση αὐτῆς τῆς δύναμης, τῆς ἐλεύθερης ἐκλογῆς, ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἄνθρωπος πραγματικά.

Πρῶτα ἀπ᾿ ὅλα ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ ὁριστεῖ ὡς ἕνα ἐλεύθερο ὄν. Αὐτὸ τὸ σημεῖο τονίζεται ἔντονα ἀπὸ τὸν Ντοστογιέφσκι στὴ διήγηση τοῦ Μεγάλου Ἱεροεξεταστῆ, στὸ ἔργο Ἀδελφοὶ Καραμαζώφ. Αὐτὸ ποὺ ὁ Χριστὸς προσέφερε στὸν ἄνθρωπο, ὅπως ἀναγνωρίζει ὁ Μέγας Ἱεροεξεταστής, εἶναι ἀκριβῶς τὸ δῶρο τῆς ἐλευθερίας: ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἦρθε γιὰ νὰ μᾶς ἐλευθερώσει (Ἰω. 8:36). Αὐτὴ ἡ ἐλευθερία ὅμως, στὰ μάτια τοῦ γηραιοῦ καρδιναλίου, εἶναι πολὺ βαρειά, ἕνα φορτίο δυσβάστακτο γιὰ τοὺς ἀνθρώπους, ἕνα ἐπικίνδυνο κοφτερὸ σπαθί· τὸ ἀνθρώπινο γένος θὰ ἦταν εὐτυχέστερο ἂν τοῦ ἀφαιροῦσαν αὐτὸ τὸ δῶρο. «Ἐμεῖς διορθώσαμε τὸ ἔργο σου», λέει ὁ Ἱεροεξεταστὴς στὸν Ἰησοῦ. Ἀπὸ μία σκοπιὰ ἔχει δίκιο: ἡ ἐλευθερία μας πολὺ συχνὰ ἀποδεικνύεται ἕνα ἄσχημο δῶρο. Ὅμως ἂν ὁ ἄνθρωπος εἶναι κάτι λιγότερο ἀπὸ ἐλεύθερος, τότε γίνεται κάτι λιγότερο κι ἀπὸ ἄνθρωπος.

Ἡ ζωτικὴ σημασία τῆς ἐλευθερίας μπορεῖ νὰ φανεῖ στὴν περίπτωση τῆς εὐλογημένης Παρθένου Μαρίας, ἡ ὁποία εἶναι καὶ ἡ εἰκόνα τοῦ τί σημαίνει νὰ εἶσαι γνήσιος ἄνθρωπος. Στὸν Εὐαγγελισμό, ὁ Ἀρχάγγελος δὲν ἐπληροφόρησε ἁπλῶς τὴν Παναγία γιὰ τὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ περίμενε τὴν ἐλεύθερη καὶ ἐθελοντική της ἀπάντηση: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμα σου» (Λουκ. 1:38). Θὰ μποροῦσε νὰ εἶχε ἀρνηθεῖ. Ὁ Θεὸς λαμβάνει τὴν πρωτοβουλία, ὅμως ἡ ἐθελοντικὴ συνεργασία τῆς Παναγίας εἶναι ἐπίσης ἀπαραίτητη. Δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνα παθητικὸ ἐργαλεῖο ἀλλὰ ἕνας ἐνεργητικὸς μέτοχος στὸ ἔργο τῆς σωτηρίας. Ἡ ἀπάντησή της μὲ κανέναν τρόπο δὲν ἦταν ἕνα ἐκ τῶν προτέρων γνωστὸ συμπέρασμα· σ᾿ αὐτὴ τὴν ἐλεύθερα δοσμένη ἀπάντηση κρεμόταν ὁλόκληρο τὸ μέλλον τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας.

Σ᾿ ἕναν κόσμο ποὺ ὁλοένα γίνεται πιὸ ἀπάνθρωπος - σ᾿ ἕναν κόσμο ποὺ φαινομενικὰ ἐλέγχεται ἀπὸ τοὺς ψυχαναλυτές, τὶς στατιστικὲς καὶ τὶς μηχανὲς - ἡ ἀνάγκη γιὰ Χριστιανοὺς ποὺ ἐπιμένουν στὴν ὑψίστη ἀξία τῆς ἐλευθερίας, εἶναι ἄμεση. Σ᾿ ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα, τίποτα δὲν εἶναι πιὸ ἀποφασιστικῆς σημασίας ἀπὸ τὶς ἐλεύθερες πράξεις ἐκλογῆς ποὺ γίνονται ἀπὸ πρόσωπα προικισμένα μὲ λόγο καὶ συνείδηση. Ὡς ἀνθρώπινες ὑπάρξεις ἐπηρεαζόμαστε ἀπὸ τὸ περιβάλλον καὶ τὶς ἀσυνείδητες διαθέσεις μας, ὅμως ποτὲ δὲν ὑποδουλωνόμαστε τελειωτικὰ σ᾿ αὐτὰ τὰ πράγματα. Παραμένουμε ἐλεύθεροι. Ὁ Θεὸς ἔθεσε τὸν καθένα ἀπό μας σὰν βασιλιὰ πάνω στὴ γῆ καὶ τοῦ ἔδωσε ἐξουσία ἐπὶ «πάντων τῶν κτηνῶν» (Γεν. 1:28). Ἂς μὴν παραιτούμαστε ἀπὸ αὐτή μας τὴ βασιλικὴ ἐξουσία ἀπὸ δειλία ἢ ἔλλειψη φαντασίας.

Ἐδῶ ἐξάγεται ἕνα σημαντικὸ συμπέρασμα. Ἡ ἐλευθερία δείχνει ὅτι σὰν ἄνθρωποι εἴμαστε διάφοροι, ξεχωριστοί. Ἐφόσον καθένας ἀπὸ μᾶς εἶναι ἐλεύθερος, ὁ καθένας ἐκφράζει τὸ κατ᾿ εἰκόνα μὲ τὸ ὅποιο εἶναι προικισμένος μὲ τὸ δικό του ἣ δικό της μοναδικὸ καὶ ἀνεπανάληπτο τρόπο. Καὶ ὁ καθένας, ἐφόσον εἶναι μοναδικός, ἔχει ἀνεκτίμητη ἀξία· ὁ καθένας εἶναι τὸ τέρμα καὶ ὁ σκοπὸς κι ὄχι τὸ μέσο γιὰ κάποιον ἄλλο σκοπό. Ὁ σύγχρονος πολιτισμὸς μᾶς κάνει νὰ σκεφτόμαστε μὲ τρόπο στερεότυπο, ἔτσι ποὺ νὰ φαίνεται ὅτι ὅλα μετροῦνται καὶ κατατάσσονται στατιστικὰ ἢ «προγραμματίζονται» σ᾿ ἕνα κομπιοῦτερ. Ὡς χριστιανοὶ ἀνθρωπιστὲς ἔχομε κάθε λόγο νὰ ἀρνηθοῦμε μία τέτοια τάση. Εἶναι καθῆκον μας νὰ προσβλέπουμε πάντα πέρα ἀπὸ τὸ ἐπίπεδό της ἐπιπολαιότητας, ὅπου οἱ ἀνθρώπινες ὑπάρξεις κατατάσσονται σὲ ὁμάδες, πρὸς τὸ ἐπίπεδό της γνήσιας προσωπικότητας, ὅπου κανένας δὲν εἶναι κουραστικός. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καθιστώντας μας ἐλεύθερους, κάνει τὸν καθένα μας διαφορετικό· τὸ ἴδιο καὶ οἱ πνευματοφόροι ἢ ἅγιοι, οἱ ὁποῖοι ἀποκαλύπτουν σὲ μᾶς τὰ πραγματικὰ χαρακτηριστικὰ τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης, πάντοτε ἐπιδεικνύουν τὴν ἄκρα ποικιλία. Δὲν εἶναι ἡ ἁγιότητα ἀλλὰ ἡ ἁμαρτία ποὺ εἶναι μονότονη.

Εὐχαριστία

Κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ, προικισμένος μὲ αὐτοσυνειδησία καὶ ἠθικὴ ἐκλογή, ὁ ἄνθρωπος δὲν βρίσκεται σ᾿ αὐτὸν τὸν κόσμο κάνοντάς του χρήση ὅπως τὰ ὑπόλοιπα ὄντα. Τὸ ἀνθρώπινο ὂν μπορεῖ ἐπιπλέον νὰ δοξάζει τὸ Θεό, ἀντιπροσφέροντας τὴ δημιουργία στὸ Δημιουργό με εὐχαριστία· καὶ σ᾿ αὐτὴν τὴν πράξη τῆς προσφορᾶς ὁ καθένας γίνεται πραγματικὸς ἄνθρωπος, πραγματικὸ πρόσωπο. Αὐτὸ εἶναι τὸ δεύτερο οὐσιῶδες στοιχεῖο τῆς ἀνθρώπινής μας ὕπαρξης. Ἡ ἀνθρώπινη ὕπαρξη δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνα ἐλεύθερο ὂν ἀλλὰ ἕνα εὐχαριστιακὸ ὄν. Ὁ καθένας εἶναι καὶ βασιλιὰς καὶ ἱερέας.

Αὐτὸ τὸ σημεῖο μπορεῖ καὶ πάλι νὰ τονιστεῖ μὲ κάτι ἀπὸ τὸν Ντοστογιέφσκι. Ὁ ἥρωας, ἢ μᾶλλον ὁ ἀντί-ἥρωας, λέει στὶς Σημειώσεις ἀπὸ τὸ Ὑπόγειο:

«Κύριοι, ἂς ὑποθέσουμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι βλάκας... Ὅμως ἂν δὲν εἶναι βλάκας, εἶναι τερατωδῶς ἀγνώμων. Εἶναι ἀγνώμων μ᾿ ἕνα τρόπο πρωτοφανῆ. Ἀκόμη νομίζω ὅτι ὁ καλύτερος ὁρισμὸς γιὰ τὸν ἄνθρωπο εἶναι: ἕνα δημιούργημα μὲ δυὸ πόδια καὶ καθόλου αἴσθηση εὐγνωμοσύνης...

Μόνο ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ προφέρει κατάρες: εἶναι τὸ προνόμιό του καὶ αὐτὸ κυρίως τὸν κάνει νὰ ξεχωρίζει ἀπὸ τὰ ἀλλὰ ζῶα».

Ὅλα αὐτὰ εἶναι ἀναμφίβολα ὀρθὰ γιὰ τὸ μεταπτωτικὸ ἄνθρωπο, γιὰ τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ τὸ Θεό. Ὅμως στὴν περίπτωση τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως ἀρχικὰ ὁ Θεὸς τὸν ἤθελε νὰ εἶναι, καὶ ὅπως λυτρώθηκε ἐν Χριστῷ, αὐτὲς οἱ θέσεις πρέπει νὰ ἀντιστραφοῦν. Ὁ καλύτερος ὁρισμὸς τοῦ ἀνθρώπου, τὸ κύριο χαρακτηριστικό του, αὐτὸ ποὺ τὸν κάνει νὰ εἶναι ὁ ἐαυτός του, εἶναι ἡ εὐγνωμοσύνη ἢ εὐχαριστία. Αὐτὸ ποὺ κάνει τὸν ἄνθρωπο νὰ διαφέρει ἀπὸ τὰ ἄλλα ζῶα, τὸ προνόμιό του σὰν ἱερέας τῆς κτίσης, εἶναι νὰ εὐλογεῖ τὸ Θεὸ καὶ νὰ ἐπικαλεῖται, τὴ θεία εὐλογία γιὰ τὰ ἄλλα πρόσωπα καὶ πράγματα.

Ὅπως καὶ πρίν, ἔτσι καὶ τώρα, τὸ παράδειγμα τῆς Θεοτόκου στὸν Εὐαγγελισμὸ μπορεῖ νὰ σταθεῖ τὸ πρότυπό μας. Ὅταν πῆρε τὸ μήνυμα τοῦ ἀρχαγγέλου, ἀπάντησε μὲ μία πράξη εὐχαριστίας: «Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον καὶ ἠγαλλίασε τὸ πνεῦμα μου ἐπὶ τῷ Θεῷ τῷ σωτῆρι μου» (Λουκ. 1:46-7).

Ἡ διάθεσή της εἶχε τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς χαρᾶς, τῆς εὐχαριστίας τῆς δοξολογίας.

Ἄν, λοιπόν, πρόκειται νὰ εἴμαστε πραγματικὰ ἄνθρωποι στὴν ἐσωτερική μας ζωή, ἡ προσευχή μας πρέπει νὰ διαπνέεται ἀπὸ τὸ πνεῦμα τῆς εὐχαριστίας. «Προσευχὴ εἶναι ἡ κατάσταση τῆς συνεχοῦς εὐχαριστίας», τονίζει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης (1829-1908). Καὶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος (7ος αἰώνας) σημειώνει:

«Πρὸ πάντων ἐν τῷ τῆς ἡμετέρας δεήσεως χάρτη εὐχαριστίαν εἰλικρινῆ κατατάξωμεν· ἐν δευτέρῳ δὲ στίχω, ἐξομολόγησιν καὶ συντριμμὸν ψυχῆς ἐν αἰσθήσει· εἶθ᾿ οὕτω τὴν αἴτησιν ἡμῶν τῷ παμβασιλεῖ γνωρίσωμεν».[2]

Εὐχαριστία, ἐξομολόγηση, αἴτηση - αὐτὴ εἶναι ἡ βασικὴ σειρὰ ποὺ πρέπει νὰ ἀκολουθοῦμε ὅταν προσευχόμαστε. Δὲν πρέπει νὰ ἀρχίζουμε ἐξομολογούμενοι τὶς ἁμαρτίες μας. Πρὶν σκύψουμε πρὸς τὰ κάτω γιὰ νὰ δοῦμε τὴν ἐσωτερική μας ἀσχήμια, πρέπει νὰ ὑψώσουμε τὸ βλέμμα πρὸς τὰ ἔξω καὶ πρὸς τὰ πάνω γιὰ νὰ ἀτενίσουμε τὴ δόξα τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος γιὰ τὸν ὅποιο ὁ εἰκοσιτετράωρος λατρευτικὸς κύκλος τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀρχίζει κάθε μέρα μὲ τὸν ἑσπερινὸ ὅπου διαβάζεται ὁ ψαλμὸς 103 ποὺ εἶναι ἕνας ὕμνος δοξολογίας γιὰ τὴ δημιουργία:

«Εὐλόγει, ἡ ψυχή μου, τὸν Κύριον· Κύριε ὁ Θεός μου, ἐμεγαλύνθης σφόδρα, ἐξομολόγησιν καὶ μεγαλοπρέπειαν ἐνεδύσω (...) ὡς ἐμεγαλύνθη τὰ ἔργα σου, Κύριε· πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας».

Μὲ παρόμοιο τρόπο ἀρχίζει καὶ ἡ Θεία Λειτουργία, ὄχι μὲ μιὰ πράξη ἐξομολόγησης ἀλλὰ μὲ μία προκήρυξη γιὰ τὴ δόξα τοῦ Θεοῦ: «Εὐλογημένη ἡ βασιλεία τοῦ Πατρός, καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος...». Ὡς ὁ περιούσιος λαὸς τοῦ Θεοῦ, ἀρχίζουμε πρῶτα-πρῶτα εὐλογώντας αὐτὸν γιὰ τὴ χαρὰ τῆς Βασιλείας του.

Κοινωνία

Πέρα ἀπὸ τὸ ὅτι εἴμαστε ἐλεύθερα ὀντὰ καὶ εὐχαριστιακὰ ὄντα, ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἐπίσης κοινωνικὸ ὄν. Αὐτὸ εἶναι τὸ τρίτο χαρακτηριστικό του στοιχεῖο. Εἶναι, σύμφωνα μὲ τὸ χαρακτηρισμὸ τοῦ Ἀριστοτέλη, ἕνα «πολιτικὸ ζῶο», γιατί ὄντως πραγματώνει τὸν ἑαυτό του, γίνεται ὄντως ἄνθρωπος, ἐφόσον ζεῖ σὲ μία πόλη, σ᾿ ἕνα κοινωνικὰ ὀργανωμένο χῶρο. Ἀκόμη καὶ οἱ ἐρημίτες πρέπει νὰ προετοιμάσουν τὸν ἑαυτό τους γιὰ τὴ μόνωση, ἀφοῦ ζήσουν ἀρχικὰ στὴν κοινωνικὴ ζωὴ μιᾶς μοναχικῆς ἀδελφότητας. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι διαλογικός. Γιὰ νὰ χρησιμοποιήσουμε τὰ λόγια του John Macmurray «δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει ἄνθρωπος μέχρι ποὺ νὰ βρεθοῦν δυὸ τουλάχιστον σὲ κοινωνία».

«Καὶ εἶπεν ὁ Θεός, ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ᾿ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ᾿ ὁμοίωσιν» (Γεν. 1:26). Αὐτὸ τὸ «ποιήσωμεν ἄνθρωπον», ὅπως παρατηροῦν οἱ Ἕλληνες Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, δείχνει ὅτι τὰ τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος ἔκαναν συμβούλιο μεταξύ τους.[3] Ὁ ἄνθρωπος εἶναι φτιαγμένος σύμφωνα μὲ τὴν εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος - δηλαδὴ σύμφωνα μὲ τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ποὺ δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνας, ἀλλὰ ἕνας ἐν τρισὶν ὑποστάσεσι. Ὁ ἄνθρωπος λοιπὸν καλεῖται νὰ πραγματώσει τὸν ἑαυτὸ τοῦ καθ᾿ ὁμοίωσιν Θεοῦ, σὲ κοινότητα ἢ κοινωνία. Ὅπως ἀκριβῶς ὁ Θεὸς δὲν εἶναι μία ἀπομονωμένη μονάδα, ἀλλὰ μία ἕνωση τριῶν προσώπων ποὺ ἀλληλοπεριχωροῦνται μέσῳ μιᾶς ἀκατάπαυστης ἀμοιβαίας ἀγάπης, ἔτσι καὶ ὁ ἄνθρωπος, πραγματώνει πλήρως τὸν ἑαυτό του - γίνεται ὁλοκληρωμένος ἄνθρωπος σύμφωνα μὲ τὴ θεία εἰκόνα - μόνο ὅταν ζεῖ μέσα στοὺς ἄλλους καὶ γιὰ τοὺς ἄλλους. Γίνεται ἄνθρωπος ὅταν ξέρει νὰ μοιράζεται.

Ὁ Ντοστογιέφσκι μας προσφέρει ἀκόμη μιὰ πετυχημένη εἰκόνα αὐτῆς τῆς πραγματικότητας. Στοὺς Ἀδελφοὺς Καραμάζωφ περιλαμβάνεται, μιὰ λαϊκὴ ἱστορία ποὺ ἄκουσε κάποτε, σχετικα μὲ μία ἡλικιωμένη γυναίκα ποὺ δὲν ἔζησε σωστὰ καὶ μετὰ θάνατο βρέθηκε σὲ μία λίμνη ἀπὸ φωτιά. Ὁ φύλακας Ἄγγελός της προσπαθοῦσε νὰ κάνει ὅ,τι μποροῦσε γιὰ νὰ βοηθήσει. Ἡ μόνη καλὴ πράξη ὅμως ποὺ θυμόταν ὅτι ἔκανε αὐτὴ ἡ γυναίκα ὅταν ζοῦσε, ἦταν ποὺ εἶχε δώσει κάποτε ἀπὸ τὸν κῆπο της ἕνα κρεμμύδι, σὲ μιὰ ζητιάνα. Πῆρε λοιπὸν ὁ ἄγγελος τὸ κρεμμύδι, εἶπε στὴ γυναίκα νὰ πιαστεῖ ἀπ᾿ αὐτὸ κι ἄρχισε νὰ τὴν τραβᾷ ἔξω ἀπὸ τὴ λίμνη. Μέσα στὴ λίμνη ὅμως δὲν ἦταν μόνη της. Ὅταν οἱ ἄλλοι εἶδαν τί συνέβαινε, μαζεύτηκαν τριγύρω καὶ κρεμάστηκαν πάνω της μὲ τὴν ἐλπίδα νὰ συρθοῦν κι αὐτοὶ ἔξω μαζί της. Τότε ὅμως ἡ γυναίκα, μὲ τρόμο καὶ ἀγανάκτηση, ἄρχισε νὰ τοὺς κλωτσᾷ. «Ἀφῆστε με», φώναξε. «Ἔμενα τραβᾷ ἔξω, ὄχι ἐσᾶς. Δικό μου εἶναι τὸ κρεμμύδι, ὄχι δικό σας». Τὴ στιγμὴ ποὺ τὸ εἶπε αὐτό, τὸ κρεμμύδι ἔσπασε στὰ δυὸ καὶ ἡ γυναίκα ἔπεσε πίσω, μέσα στὴ λίμνη. Καὶ ἐκεῖ μέσα καίγεται μέχρι σήμερα.

Ἐὰν ἡ ἡλικιωμένη γυναίκα ἔλεγε μόνο, «αὐτὸ εἶναι τὸ κρεμμύδι μας», δὲν θὰ ἀποδεικνυόταν ἄραγε ἀρκετὰ δυνατὸ γιὰ νὰ τοὺς τραβήξει ὅλους ἔξω ἀπὸ τὴ φωτιά; Μόλις ὅμως εἶπε «εἶναι δικό μου, ὄχι δικό σας», ἔγινε κάτι λιγότερο ἀπὸ ἄνθρωπος. Μὲ τὸ νὰ ἀρνηθεῖ τὸ μοίρασμα, ἀρνήθηκε τὴν προσωπικότητά της. Ὁ γνήσιος ἄνθρωπος, πιστὸς στὴν εἰκόνα τῆς τρισυπόστατης Θεότητας, εἶναι αὐτὸς ποὺ πάντοτε λέει ὄχι «ἐγώ», ἀλλὰ «ἐμεῖς», ὄχι «δικό μου» ἀλλὰ «δικό μας». Ἡ προσευχὴ ποὺ ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ μας δίδαξε ἀρχίζει μὲ τὸ «Πάτερ ἡμῶν» κι ὄχι «Πάτερ μου». Αὐτὸ ποὺ ἔκανε τὴν πρώτη ἀποστολικὴ κοινότητα τῶν Χριστιανῶν στὰ Ἱεροσόλυμα νὰ ξεχωρίσει, ἦταν ἀκριβῶς ἡ πράξη τῆς μοιρασιᾶς. «Ἦσαν δὲ προσκατεροῦντες τῇ διδαχῇ τῶν ἀποστόλων καὶ τῇ κοινωνίᾳ καὶ τῇ κλάσει τοῦ ἄρτου καὶ ταῖς προσευχαῖς (...) πάντες δὲ οἱ πιστεύοντες ἦσαν ἐπὶ τὸ αὐτὸ καὶ εἶχον ἅπαντα κοινά» (Πράξ. 2:42-4). Ὡς Χριστιανοὶ δεκαεννιὰ αἰῶνες ἀργότερα, πόσο ἀπεγνωσμένα χρειαζόμαστε νὰ ἀνακτήσουμε αὐτὴ τὴν αἴσθηση τῆς κοινωνίας, νὰ ξαναμάθουμε πῶς νὰ μοιραζόμαστε τὸ κρεμμύδι.

Τὸ πρότυπό μας σ᾿ αὐτὸ τὸ μοίρασμα εἶναι καὶ πάλι ἡ Παναγία. Ὅταν δέχθηκε τὸ μήνυμα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, ἡ ἄμεση ἀντίδρασή της ἦταν νὰ πορευθεῖ «εἰς τὴν ὀρεινὴν μετὰ σπουδῆς» γιὰ νὰ μοιραστεῖ τὴν καλὴν εἴδηση μὲ τὴν ἐξαδέλφη της Ἐλισάβετ (Λουκ. 1:39-40). Μὲ σπουδὴ καὶ αἴσθημα βιασύνης: ἔνιωθε ὅτι δὲν μποροῦσε νὰ κρατήσει τὴ χαρὰ γιὰ τὸν ἑαυτό της.

Ὅπως δείχνει ἡ παραβολὴ τῶν προβάτων καὶ τῶν ἐριφίων (Ματθ. 25:31-46), τὸ κριτήριο τῆς θείας κρίσης στὴ Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ, δὲν θὰ εἶναι οἱ ἐσωτερικές μου σκέψεις καὶ τὰ αἰσθήματα, οἱ θεῖες ὀπτασίες καὶ οἱ ἐκστάσεις μου. Οὔτε θὰ ἐρωτηθῶ γιὰ τὴ μοναχική μου ἄσκηση, τὶς νηστεῖες καὶ τὶς μετάνοιες. Θὰ μοῦ ζητηθεῖ ὅμως νὰ πῶ ἂν ἔδωσα τροφὴ στοὺς πεινασμένους, ἂν ἐπισκέφθηκα τοὺς φυλακισμένους καὶ τοὺς ἄρρωστους, ἂν φιλοξένησα τοὺς ξένους. Γι᾿ αὐτὰ ὅλα θὰ ἐρωτηθῶ. Μὲ ἄλλα λόγια, πῶς ἦσαν οἱ σχέσεις μου μὲ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους; Ἤξερα νὰ μοιράζομαι; Ἤμουν ἁπλῶς ἕνα ἄτομο, κλεισμένο στὸν ἑαυτό μου; Ἢ ἤμουν ἕνα αὐθεντικὸ πρόσωπο ποὺ ζοῦσα σὲ κοινωνία μὲ τοὺς ἄλλους; Δὲν εἶναι συμπτωματικὸ ποὺ ἡ λέξη πρόσωπο σημαίνει, ἐπίσης καὶ «ὄψη». Εἶμαι ἕνα ζωντανὸ πρόσωπο, ποὺ ξεχωρίζω ἀπὸ τὰ ἄλλα, μόνο ὅταν στέκω ἀπέναντί τους, τὰ ἀντικρύζω, τὰ κοιτάζω μέσα στὰ μάτια καὶ αὐτὰ κοιτάζουν ἐμένα. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ποὺ κατοικεῖ μέσα στὴν καρδιά μας εἶναι Πνεῦμα κοινωνίας: κάνοντάς μας διαφορετικούς, μᾶς κάνει ὅλους ἕνα.

Ζωντας σὲ μία κοινωνία ποὺ μεγαλώνει ὁλοένα πιὸ ψυχρὰ καὶ ἀδιάφορα, εἶναι χριστιανικό μας καθῆκον νὰ ἐπαναβεβαιώσουμε τὸ νόημα τῆς προσωπικῆς κοινωνίας. Δὲν πρέπει νὰ ἐπιτρέψουμε στὶς μηχανὲς νὰ κυριαρχήσουν. Ὑπάρχει μία ἱστορία ἑνὸς ἀνθρώπου ποὺ πῆγε νὰ δεῖ ἕναν ψυχίατρο. «Βρῆκα σὰν πιὸ εὔκολο τρόπο γιὰ νὰ συγκεντρώνομαι», εἶπε ὁ ψυχίατρος, «τὸ νὰ μὴ σὲ κοιτάζω στὸ πρόσωπο. Γι᾿ αὐτὸ ξάπλωσε στὸν καναπὲ καὶ ἐγὼ θὰ καθήσω στὴ γωνιά, πίσω ἀπὸ τὴν κουρτίνα». Ἀφοῦ πέρασε λίγη ὥρα ὁ ἄνθρωπος παραξενεύθηκε γιατί ἐπικρατοῦσε μία ὕποπτη ἡσυχία πίσω ἀπὸ τὴν κουρτίνα. Περπάτησε στὶς ἄκρες τῶν ποδιῶν τοῦ ὡς τὴ γωνιὰ καὶ κοίταξε προσεκτικὰ πίσω ἀπὸ τὴν κουρτίνα. Οἱ ὑποψίες του ἐπιβεβαιώθηκαν. Εἶδε μία καρέκλα καὶ πίσω της μιὰ πόρτα· ὅμως πουθενὰ ὁ ψυχίατρος. Στὴν καρέκλα ὑπῆρχε ἕνα κασεττόφωνο. Ὁ ἄνθρωπος δὲν τὰ ἔχασε. Εἶχε πεῖ τὴν ἱστορία του πολλὲς φορὲς σὲ διαφορετικοὺς ψυχίατρους καὶ τὴν εἶχε γραμμένη σὲ κασέττα. Πῆρε λοιπὸν ἕνα κασεττόφωνο ἀπὸ τὴν τσάντα του, ἔβαλε μέσα τὴν κασέττα, τὸ ἄφησε στὸν καναπὲ καὶ τὸ ἔβαλε σὲ λειτουργία. Ὕστερα κατέβηκε κάτω γιὰ νὰ πάρει ἕνα καφέ. Στὴν καφετερία ὅμως συνάντησε τὸν ψυχίατρο ποὺ ἐπίσης ἔπαιρνε τὸν καφέ του. Ὁ ἄνθρωπος κάθησε στὸ ἴδιο τραπέζι μαζί του. «Πρόσεξε», διαμαρτυρήθηκε ὁ ψυχίατρος, «δὲν ἔπρεπε νὰ βρίσκεσαι ἐδῶ· ὄφειλες νὰ μείνεις πάνω, ξαπλωμένος στὸν καναπέ, νὰ λὲς τὴν ἱστορία σου». «Πολὺ σωστά», ἀπάντησε ὁ ἄνθρωπος. «Τὸ δικό μου κασεττόφωνο μιλᾶ στὸ δικό σου».

Ὡς Χριστιανοὶ βρισκόμαστε ἐδῶ γιὰ νὰ ἐπιβεβαιώσουμε τὴ μεγάλη ἀξία τῆς ἄμεσης ἐπικοινωνίας καὶ συνάντησης - ὄχι μηχανὴ πρὸς μηχανή, ἀλλὰ πρόσωπο πρὸς πρόσωπο, ἐνώπιος ἐνωπίῳ.

Ὡρίμανση

Τέτοιο εἶναι τὸ ἀληθινὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο: ἐλεύθερο, εὐχαριστιακό, κοινωνικό - αὐτὸ πού, σύμφωνα μὲ τὸ παράδειγμα τοῦ στάρετς Ζωσιμᾶ τοῦ Ντοστογιέφσκι, καθιστᾶ τὸν ἑαυτό του «ὑπεύθυνο γιὰ ὅλους καὶ γιὰ ὅλα». Σ᾿ αὐτὰ τὰ τρία χαρακτηριστικὰ πρέπει νὰ προστεθεῖ καὶ ἕνα τέταρτο: ἡ ὡρίμανση, ἡ πορεία πρὸς τὰ ἐμπρός, ἡ συνεχὴς πρόοδος. «Ἀγαπητοί, νῦν τέκνα Θεοῦ ἐσμέν, καὶ οὔπω ἐφανερώθη τί ἐσόμεθα» (Α´ Ἰω. γ:2). Τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο δὲν εἶναι στατικὸ ἢ στάσιμο, ἀλλὰ εἶναι δυναμικό. Εἶναι ἕνας ὁδοιπόρος, ἕνας ταξιδευτὴς - homo viator.

Αὐτὴ ἡ δυναμικὴ ὄψη τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας συχνὰ ἐκδηλώνεται κάνοντας μία διάκριση μεταξὺ τῆς εἰκόνας καὶ τῆς ὁμοίωσης τοῦ Θεοῦ. Ὁ συγγραφέας τῆς Γεν. 1:26, ὅταν ἔγραψε τὶς λέξεις «κατ᾿ εἰκόνα ἡμέτεραν καὶ καθ᾿ ὁμοίωσιν» πιθανὸν δὲν εἶχε τὴν πρόθεση νὰ δημιουργήσει ἀντίθεση μεταξὺ τῶν δυὸ ὅρων. Ἁπλῶς ἐκατανοοῦντο ὡς δυὸ παράλληλοι. Οἱ Ἕλληνες ὅμως Πατέρες - ἰδιαίτερα ὁ Ἅγιος Εἰρηναῖος, ὁ Ὠριγένης, ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς καὶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός[4] - τοὺς ἑρμηνεύουν ὡς νὰ ἔχουν διαφορετικὸ νόημα. Ἡ εἰκόνα, σύμφωνα μὲ τὴ δική τους ἐξήγηση, δηλώνει αὐτὸ ποὺ ὁ ἄνθρωπος κατέχει ἀπὸ τὴν ἀρχὴ καὶ τὸ ὁποῖο, παρὰ τὴν Πτώση, ποτὲ δὲν χάθηκε ἐντελῶς. Ἡ «ὁμοίωση» δηλώνει τὸν ἔσχατο σκοπό μας, τὴν πληρότητα τοῦ ἁγιασμοῦ καὶ τῆς ζωῆς ἐν Θεῷ, τὴ θέωση. Εἰκόνα εἶναι τὰ ἀρχικὰ χαρίσματα ποὺ δόθηκαν στὸν ἄνθρωπο κατὰ τὴ δημιουργία, ὁμοίωση ὁ τελικὸς σκοπὸς ποὺ πρέπει νὰ ἐκπληρωθεῖ μέσῳ τῆς ὀρθῆς χρήσης τῆς ἐλευθερίας, μὲ τὴ χάρη πάντοτε τοῦ Θεοῦ. Εἰκόνα εἶναι ἡ δυνατότητα γιὰ πραγματοποίηση τῆς ὁμοίωσης, ἡ ἀφετηρία καὶ τὸ τέρμα. Ἡ Εἰκόνα δὲν εἶναι ποτὲ αὐτάρκης. πάντοτε κοιτᾶ πρὸς τὰ ἐμπρός, κατευθύνεται πάντα πρὸς τὴν ὁμοίωση γιὰ νὰ ἐκπληρωθεῖ. Ὁ ἄνθρωπος ταξιδευτής, ὁ homo viator, σὲ ὅλη του τὴ ζωὴ βρίσκεται σ᾿ ἕνα ταξίδι ἀπὸ τὴν εἰκόνα στὴν ὁμοίωση.

Οἱ χριστιανοὶ συγγραφεῖς συχνὰ μίλησαν γιὰ τὸ «πρωτόκτιστον κάλλος» τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, στὸν Παράδεισο. Ὁ Ἀδὰμ κατὰ τὴ δημιουργία του, μὲ μιὰ τέτοια θεώρηση, προικίστηκε μὲ ὅλο τὸ πλήρωμα τῆς ἁγιότητας καὶ τῆς γνώσεως. Γιὰ μᾶς σήμερα εἶναι ἐξαιρετικὰ δύσκολο νὰ ἀντιληφθοῦμε τί σημαίνει αὐτό. Εἶναι λοιπὸν σημαντικὸ νὰ συνειδητοποιήσουμε ὅτι στὴν πραγματικότητα δὲν εἶναι ὁ μοναδικὸς τρόπος ποὺ ἐξετάζεται ἡ προπτωτικὴ κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου στὴ χριστιανικὴ παράδοση. Ὑπάρχει ἀκόμη μιὰ προσέγγιση ποὺ βρίσκεται σὲ συγγραφεῖς τοῦ δευτέρου αἰώνα, ὅπως γιὰ παράδειγμα οἱ Θεόφιλος Ἀντιοχείας καὶ Εἰρηναῖος, καὶ ἡ ὁποία προσαρμόζεται πολὺ καλύτερα στὴ δυναμικὴ διάκριση ποὺ κάναμε μεταξὺ εἰκόνας καὶ ὁμοίωσης. Ὁ ἄνθρωπος στὴν πρώτη δημιουργία, εἰσηγοῦνται αὐτοὶ οἱ συγγραφεῖς, ἦταν σὰν νήπιο - τέλειος ὄχι τόσο ἐνεργείᾳ, ὅσο δυνάμει. Δὲν ἦταν προικισμένος μὲ τὴν πληρότητα τῆς σοφίας καὶ τῆς δικαιοσύνης ἀλλὰ βρισκόταν ἁπλῶς σὲ μιὰ κατάσταση ἁπλότητας καὶ ἀθωότητας. «Ἦταν ἕνα παιδὶ ποὺ δὲν εἶχε ἀκόμη ἀναπτυγμένη τέλεια τὴν ἀντίληψή του», σημειώνει ὁ Εἰρηναῖος. «Ἀπαραίτητα ἔπρεπε νὰ ὡριμάσει καὶ νὰ φτάσει στὴν τελειότητα».[5] Ὁ Δημιουργὸς Θεὸς ἔβαλε τὰ πόδια τοῦ Ἀδὰμ στὸ σωστὸ δρόμο, ὅμως ὁ Ἀδὰμ εἶχε μπροστά του πολλὴ ἀπόσταση νὰ διανύσει ὥσπου νὰ φτάσει στὸ τέρμα τοῦ ταξιδιοῦ του. Ὁ homo viator δὲν ταξιδεύει σ᾿ ἕνα κλειστὸ κύκλο ἀλλὰ κατὰ μῆκος μιᾶς γραμμῆς ποὺ ὁδηγεῖ πρὸς τὰ πάνω.

Αὐτὸ τὸ σημεῖο δικαιώνεται ἂν δοθεῖ ἡ πραγματικὴ βαρύτητα στὴν Ἐνσάρκωση τοῦ Χριστοῦ. Λαμβάνοντας τὴ δική μας ἀνθρώπινη φύση στὴ δική του κατὰ τὴν ἐνσάρκωση καὶ «θεώνοντας» τὴν κατὰ τὴ Μεταμόρφωση, Ἀνάσταση καὶ Ἀνάληψη, ὁ Λόγος εἰσήγαγε στὴν ἀνθρωπότητα ἕνα νέο στοιχεῖο, μιὰ πιὸ πλήρη διάσταση ποὺ δὲν ὑπῆρξε σ᾿ αὐτὴν ἀπὸ τὴν ἀρχή. Δὲν ἀποκατάστησε ἁπλῶς τὴν εἰκόνα ἀλλὰ χάρισε στὸ καθ᾿ ὁμοίωση πλατύτερες δυνατότητες. Τὸ τέλος ἀξίζει περισσότερο ἀπὸ τὴν ἀρχή· ἐσχατολογία δὲν εἶναι ἁπλῶς ἀρχαιολογία.

Ὅμως ὅλα δὲν σταματοῦν ἐδῶ. Σύμφωνὰ μὲ τὸ Βίο τοῦ Μωυσέως τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης (330-395), ἡ πορεία τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὰ ἐμπρὸς καὶ ἡ συνεχὴς ὡρίμανσή του - ὁ Γρηγόριος τὴν ἀποκαλεῖ ἐπέκταση, ποὺ σημαίνει τὴν κίνηση εἰς τὸ πέραν, πέρα ἀπ᾿ αὐτὸ ποὺ βρίσκεται μπροστὰ (ἰδὲ Φιλ. 3:13) - θὰ συνεχιστεῖ ἀδιάκοπα ὄχι μόνο σ᾿ αὐτὴ τὴ ζωὴ ἀλλὰ καὶ στὴν ἄλλη, στὴν αἰωνιότητα. Ὄχι μόνο στὴ γῆ, ἀλλ᾿ ἐξ ἴσου στὸν οὐρανό, ἡ ὡρίμανση εἶναι ἕνα χαρακτηριστικὸ τῆς ἀνθρώπινής μας προσωπικότητας. Ἀφοῦ ὁ θεὸς εἶναι ἀτελεύτητος, πιστεύει ὁ Γρηγόριος, ἡ σεσωσμένη ἀνθρώπινη φύση δὲν θὰ πάψει ποτὲ νὰ μετέχει ἔτι καὶ ἔτι πληρέστερον στὴν ἀπέραντη δόξα καὶ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἡ γνώση μας γι᾿ αὐτόν, ἐνῶ συνέχεια αὐξάνεται ποτὲ δὲν θὰ ἐξαντληθεῖ. Ἡ οὐσία τῆς τελειότητας συνίσταται παραδόξως στὸ γεγονὸς ὅτι ποτὲ δὲν γινόμαστε τέλειοι ἀλλὰ συνεχίζουμε νὰ μεταμορφωνόμαστε ἀπὸ «δόξης εἰς δόξαν» (Β´ Κορ. 6:18). Ὅπως γράφει ὁ Jean Danielou, «κάθε τέλος εἶναι μία καινούργια ἀρχή, καὶ κάθε ἄφιξη εἶναι μοναχὰ μιὰ νέα ἀναχώρηση».[6] Κάθε σύνορο, στὴ σκέψη τοῦ Γρηγορίου, προϋποθέτει ἕνα πέραν· κάθε περιορισμὸς συνεπάγεται, ὅτι ὁ ἴδιος εἶναι πεπερασμένος[7]. Ἡ αἰωνιότητα ὅπως καὶ ἡ ἱστορία δὲν εἶναι ἕνας κύκλος ἀλλὰ μία πορεία πρὸς τὰ πάνω. Δὲν εἶναι ἕνα γεωμετρικὸ σημεῖο ἀλλὰ μία ἑλικοειδὴς ἄνοδος.

Αὐτὸ λοιπὸν σημαίνει νὰ εἶσαι γνήσιος ἄνθρωπος: νὰ ἐκλέγεις, νὰ εὐχαριστεῖς, νὰ μοιράζεσαι, νὰ ὡριμάζεις. Gloria enim, Dei vivens homo, βεβαιώνει, ὁ Ἅγιος Εἰρηναῖος: «Ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ ζωντανὸς ἄνθρωπος».[8] Ἂς ἀγωνιστοῦμε νὰ κάνουμε αὐτὴ τὴ δόξα ὁλοένα καὶ πιὸ ἐμφανῆ στὸν ἑαυτό μας. Ἂς γίνουμε περισσότερο ὅμοιοι τοῦ Θεοῦ μὲ τὸ νὰ γινόμαστε ἀκόμη περισσότερο ἄνθρωποι.

Ὑποσημειώσεις:

1. Βίος τοῦ Ἁγίου Παχωμίου 18, ἔκδ. Halkin, σσ. 30-31.

2. Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου, Κλίμαξ, Βαθμίδα 28, P.G. 88, 1132A

3. Αὐτὴ ἡ ἑρμηνεία ξεκινᾶ ἤδη ἀπὸ τὸν 2ο αἰώνα. Πρβλ. Θεοφίλου Ἀντιοχείας, Πρὸς Αὐτόλυκον, ΙΙ18· ἰδὲ ἐπίσης Ἐπιστολὴ τοῦ Βαρνάβα, V.5, VI.12· Ἰουστίνου Μάρτυρος, Διάλογος πρὸς Τρύφωνα, 1 XII.2.

4. Ἰδὲ Εἰρηναίου, Κατὰ τῶν αἱρέσεων, V.i.3 καὶ V.vi.1· Ὠριγένους, Περὶ Ἀρχῶν, ΙΙΙ.vi.1· Μαξίμου, Περὶ Ἀγάπης, iii.25· Θεολογικὰ Κεφάλαια, i.13· Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Περὶ Ὀρθοδόξου Πίστεως, ii.12. Ἡ διάκριση ἐπίσης βρίσκεται στοὺς Κλήμη Ἀλεξανδρείας, Μεθόδιο, Κύριλλο Ἱεροσολύμων, Ἰωάννη Χρυσόστομο καὶ Διάδοχο Φωτικῆς. Σὲ ἄλλους ὅμως Πατέρες, ὅπως τοὺς Ἰππόλυτο, Ἀθανάσιο, Γρηγόριο Ναζιανζηνό, Γρηγόριο Νύσσης, Κύριλλο Ἀλεξανδρείας, Θεόδωρο Μοψουεστίας καὶ Θεοδώρητο Κύρου, ἡ διάκριση εἴτε ἀπορρίπτεται εἴτε δὲν ἐξετάζεται μὲ καθαρὸ καὶ συγκεκριμένο τρόπο.

5. Ἐπεξήγησις Ἀποστολικοῦ Κηρύγματος, 12· πρβλ. Θεοφίλου, Πρὸς Αὐτόλυκον, ii.24 καὶ 27.

6. J. Danielou καὶ H. Musurillo, From Glory to Glory: Texts from Gregory of Nyssa's Mystical Writtings, London 1962, σελ. 69.

7. Εἰς τὸ Ἆσμα Ἀσμάτων, P.G. 44, 1024 BCD.

8. Κατὰ τῶν αἱρέσεων, IV.xx[xxxiv].7.

Πηγή: «Ἄνθρωπος καὶ Κοινωνία», Δοκίμια γιὰ τὴ θέση τοῦ ἀνθρώπου στὸν σύγχρονο κόσμο, ἐκδόσεις Ἱερᾶς Βασιλικῆς καὶ Σταυροπηγιακῆς Μονῆς Ἁγ. Νεοφύτου, Πάφος 1991

Πηγή: http://www.phys.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/explanatory/kallistos_ware_mysthrion_proswpoy.htm

 http://vardavas.blogspot.gr

Από τα μεταλλαγμένα τρόφιμα μέχρι την ατμοσφαιρική ρύπανση: ο κίνδυνος παραμονεύει…

Το τίμημα της αλόγιστης ανάπτυξης

Ανατροπή στην «αποδόμηση μύθων». Ο πρόλογος του βιβλίου: «Το Κρυφό Σχολειό. Το χρονικό μιας Ιστορίας»

Το βιβλίο του Γιώργου Κεκαυμένου, παλαιού συνεργάτη του Αντίβαρου, «Το Κρυφό Σχολείο, το χρονικό μιας ιστορίας» αποτελεί μία ανατρεπτική παρέμβαση στην καρδιά του άξονα σκέψης της σχολής των αναθεωρητών. Πλέον, δεν μπορούν να ακροβατούν και να συνεχίσουν να καλλιεργούν μία στερεοτυπική ανάγνωση της Ιστορίας με μοναδικό θεμέλιο ένα βιβλίο χωρίς πηγές (Άλκης Αγγέλου: «Το Κρυφό Σχολειό, το χρονικό ενός μύθου»). Παραπέμπονται λοιπόν στις εκατοντάδες πηγές, τις οποίες αγνοούν και τις οποίες ανασύρει στο προσκήνιο ο Γιώργος Κεκαυμένος στην εξαιρετική του μελέτη. Η έκδοση του βιβλίου από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις του Γ. Καραμπελιά, είναι το επιστέγασμα προσπαθειών ετών από την πλευρά μας. Ακολουθεί ο πρόλογος του βιβλίου.

Πρόλογος του Ανδρέα Σταλίδη στο βιβλίο του Γ. Κεκαυμένου, Το Κρυφό Σχολείο, το χρονικό μιας ιστορίας, που θα κυκλοφορήσει από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις την Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2012.

Οι πηγές της μελέτης του Κεκαυμένου

Μία από τις φράσεις που μου έκανε μεγάλη εντύπωση, όταν την άκουγα μικρός, ήταν «μα εγώ θα αλλάξω τον κόσμο;» Δικαίως, νομίζω, αναρωτιόμουν: «και γιατί όχι;» Από τότε λοιπόν απαντούσα στους γύρω μου ότι «η σωστή απάντηση στην ερώτηση “εγώ θα αλλάξω τον κόσμο;” είναι “ναι”». Ανεξάρτητα, βέβαια, από το τι θα πετύχει κανείς στο τέλος.

Η ανά χείρας μελέτη είναι όντως ανατρεπτική! Ο Γιώργος Κεκαυμένος, τον οποίο ποτέ δεν γνώρισα εκ του σύνεγγυς, όμως μου στέλνει τα τελευταία χρόνια ορισμένα άρθρα του σε ηλεκτρονική μορφή για δημοσίευση στο «Αντίβαρο», επιχειρεί «να αλλάξει τον κόσμο». Να αλλάξει τα δεδομένα. Η αλλαγή είναι μία λέξη. Όμως να επιτύχει κανείς την αλλαγή είναι άθλος.

Το θέμα του μελετητή είναι το κρυφό σχολειό (πρώτη του δημοσίευση http://www.antibaro.gr/article/436 και δεύτερη http://www.antibaro.gr/article/3441). Ο τίτλος, «Κρυφό Σχολειό. Το Χρονικό μιας Ιστορίας», είναι παράφραση ενός παλαιότερου συγγράμματος, της μίας και μοναδικής πηγής στην οποία παραπέμπουν όλοι ανεξαιρέτως οι θιασώτες της άποψης ότι το κρυφό σχολειό είναι απλά ένας μύθος και τίποτα παραπάνω. Το σύγγραμμα εκείνο είχε μόνο μία ιστορική πηγή προ του 1821. Από αυτήν, χρησιμοποιήθηκε μόνο ο τίτλος. Η ραχοκοκαλιά της σχολής σκέψης, την οποία παρήγαγε εκείνο το βιβλίο και τελικά κυριάρχησε οριζόντια σε όλες τις γωνιές της κοινής γνώμης, είναι περίπου η εξής:

«Κρυφό σχολειό δεν υπήρξε ποτέ, διότι δεν υπήρξε ποτέ η ανάγκη του κρυφού σχολειού. Δεν υπήρξε η ανάγκη του κρυφού σχολειού, διότι ποτέ δεν διώχθηκε η παιδεία των υπόδουλων Ελλήνων. Δεν διώχθηκε ποτέ η παιδεία διότι αυτός ο τομέας δεν βρισκόταν στο ενδιαφέρον των Οθωμανών κατακτητών. Το ενδιαφέρον τους εστιάζονταν μόνο στη φορολογία. Επίσης, δεν υπάρχει καμία πηγή για το κρυφό σχολειό, ενώ ταυτόχρονα γνωρίζουμε ορισμένα ονομαστά σχολεία της εποχής. Το ότι ήταν λιγοστά είναι αποτέλεσμα έλλειψης χρημάτων και όχι αποτέλεσμα διωγμών. Παρόλο λοιπόν που δεν υπήρξε ποτέ κρυφό σχολειό, βόλευε να πλάσουμε τον μύθο του, διότι έτσι εμφανίζεται η Εκκλησία ως ευεργέτιδα του έθνους. Συνεπώς, συντελεί ο μύθος στη δημιουργία της εθνικής μας ταυτότητας. Ήρθε όμως η ώρα να τον αποδομήσουμε. Μπορούμε σήμερα να ζούμε και χωρίς μύθους».

Αυτά λένε λίγο-πολύ, με διάφορες παραλλαγές, ανάλογα με τον βαθμό αντικληρικαλισμού, αναθεωρητισμού, μεταμοντερνισμού ή, έστω, αδιαφορίας, του καθενός.

Η απάντηση του Γιώργου Κεκαυμένου, στην παρούσα μελέτη του, είναι εν περιλήψει η εξής:

«Υπάρχει πληθώρα πρωτότυπων ιστορικών πηγών, σύμφωνα με τις οποίες η παιδεία των υποδούλων πράγματι διώκονταν και αυτό συνέβαινε σχεδόν σε όλη τη διάρκεια των αιώνων της Τουρκοκρατίας. Συνεπώς, ανάγκη πράγματι υπήρξε, και μάλιστα ανάγκη μεγάλη και επιτακτική σε όλη τη γεωγραφική έκταση της οθωμανικής Αυτοκρατορίας και όχι μεμονωμένα ή αποσπασματικά. Επίσης, υπάρχουν δεκάδες γραπτές μαρτυρίες αμερόληπτων ιστορικών και ξένων περιηγητών της εποχής που συνηγορούν σε αυτό. Υπάρχουν μαρτυρίες για κρυφά σχολειά, ακόμα και για κρυφές εκκλησιές. Η αγριότητα των Τούρκων ήταν πασιφανής για τους ανθρώπους της εποχής».

Πριν δώσω μία σύνοψη των πηγών της παρούσης μελέτης, θα δώσω ένα τεκμήριο της έλλειψης αυτοπεποίθησης της λεγόμενης αναθεωρητικής σχολής. Σε μία εκπομπή του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΙ, ο Αλέξης Παπαχελάς ρώτησε τον Θάνο Βερέμη για το κρυφό σχολειό. Στο πάνελ βρισκόταν και ο Χρήστος Γιανναράς, ενώ σε τηλεοπτικό «λινκ» βρισκόταν και ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος. Απαντώντας λοιπόν ο Θάνος Βερέμης, παραδέχτηκε ότι «το κρυφό σχολειό υπήρξε σε περιόδους συγχρονισμένων εξισλαμισμών, όπως για παράδειγμα στην Ήπειρο κατά την περίοδο του Κοσμά του Αιτωλού». Προσέξτε τον πληθυντικό αριθμό των «περιόδων». («Νέοι Φάκελοι», ΣΚΑΙ 28.02.2011 http://www.youtube.com/watch?v=tV05BClVfoY ).

Ακολουθεί κατά χρονολογική σειρά μία ενδεικτική λίστα των μαρτυριών, οι οποίες παρουσιάζονται στο βιβλίο. Οι μαρτυρίες είναι πολυάριθμες και έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και βαρύτητα.

Περί απαγόρευσης της παιδείας και της θρησκευτικής ελευθερίας από τους Τούρκους

    • 1460, Πατριάρχης Γεννάδιος. Επιστολή του παραθέτει ο Θεοδόσιος Ζυγομαλάς προς τον Μαρτίνο Κρούσιο, περίπου 100 χρόνια αργότερα.

    • 1570-1580, Θεοδόσιος Ζυγομαλάς αρχιγραμματέας του Οικ. Πατριαρχείου. Πλειάδα διαφορετικών επιστολών του αρχινοτάριου προς τον Γερμανό καθηγητή, Μαρτίνο Κρούσιο. Οι δυο τους είχαν τακτική επικοινωνία. Ο Γερμανός εξέδωσε έναν τόμο μυριάδων επιστολών, στοιχείων και ντοκουμέντων, το 1584, με τον τίτλο Turcograecia, το οποίο αποτελεί ζωτικής σημασίας πρωτότυπη ιστορική πηγή για την εποχή εκείνη. Ολόκληρο το βιβλίο είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο και είναι δίγλωσσο: γραμμένο στα λατινικά και στα ελληνικά.

    • 1598, Μελέτιος Πηγάς, Πατριάρχης Αλεξανδρείας.

    • 1607, Χριστόφορος Άγγελος λόγιος. Το βιβλίο του εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, το 1617.

    • 1610, George Sandys, Άγγλος περιηγητής.

    • 1620, Κύριλλος Λούκαρης, Οικουμενικός Πατριάρχης.

    • 1627, Μητροφάνης Κριτόπουλος, Πατριάρχης Αλεξανδρείας. Επιστολή στον Γερμανό καθηγητή Bernegger.

    • 1631, Γεράσιμος Α΄, Πατριάρχης Αλεξανδρείας. Αλληλογραφία με Αρχιμανδρίτη Αρσένιο.

    • 1650, François Richard, Ιησουΐτης ιερωμένος.

    • 1660, Νεκτάριος, Πατριάρχης Ιεροσολύμων.

    • 1675, Σουλτανικό φιρμάνι.

    • 1678, Sir Paul Rycaut, Άγγλος Διπλωμάτης. Επίσημη αναφορά προς τον Βασιλιά Κάρολο Β΄ για την κατάσταση στην περιοχή.

    • 1680, Thomas Smith, Άγγλος Θεολόγος, Κοσμήτορας και αντιπρόεδρος του Magdalen College της Οξφόρδης.

    • 1688, Ηλίας Μηνιάτης, Επίσκοπος Κερνίκης και Καλαβρύτων.

    • 1760, Γεώργιος Φατζέας, μητροπολίτης Φιλαδελφείας (στη Βενετία).

    • 1801, Αδαμάντιος Κοραής.

    • 1866, Κρήτες Επαναστάτες.

Πηγές σχετικές με σχολεία τα οποία έκλεισαν οι Τούρκοι

    • 1777, Κωνσταντίνος Κούμας, από τους πιο πιστούς μαθητές του Κοραή.

    • 1820, Noehden, Άγγλος καθηγητής κλασικής φιλολογίας (άρθρο του στο The Classical Journal, το 1820).

    • 1821, Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων.

    • 1821, Αλληλοδιδακτικά Σχολεία Χανίων και Ρεθύμνου.

    • 1856, Σουλτανικό φιρμάνι Χάττι Χουμαγιούν και νεώτερο, το 1867.

Μαρτυρίες για κρυφό σχολειό πριν το 1821

    • 1743, Μακάριος Χριστιανόπουλος (Μαριδάκις), ιεροκήρυκας Οικουμενικού Πατριαρχείου.

    • 1771, Ευγένιος Βούλγαρις.

    • 1785, Μάρκος Δραγούμης.

Μαρτυρίες για το κρυφό σχολειό από το 1821 έως την απελευθέρωση

    • 1821, Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων.

    • 1822, Στέφανος Κανέλλος. Επιστολή στον Γερμανό λόγιο, C. Iken.

    • 1826, Ιάκωβος Ρίζος-Νερουλός.

Μαρτυρίες για κρυφό σχολειό μετά την απελευθέρωση

    • 1837, Μισαήλ Αποστολίδης, καθηγητής Θεολογικής σχολής.

    • 1849, Γεώργιος Μαυροκορδάτος, καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

    • 1863, Κωνσταντίνος Φρεαρίτης, καθηγητής Νομικής.

    • 1873, Φώτιος Χρυσανθόπουλος (Φωτάκος), πρώτος υπασπιστής του Κολοκοτρώνη.

    • 1881, Γεώργιος Χασιώτης, ιστορικός της εκπαίδευσης.

    • 1913, René Puaux (Πυώ), Γάλλος δημοσιογράφος και περιηγητής (στην Ήπειρο).

Τα παραπάνω διανθίζονται από πλήθος άλλων μαρτυριών ή δευτερογενών πηγών, της ίδιας εποχής ή ακόμη και σύγχρονων, από ανθρώπους δηλαδή οι οποίοι εξήγαγαν παρόμοια συμπεράσματα μελετώντας τις πηγές.

Επιπλέον, οι αναφορές στις περιόδους ακμής της ελληνικής παιδείας, –χρονολογικά και ανά περιοχές (Πελοπόννησο, Κρήτη, Επτάνησα)– συνιστούν έμμεσα τεκμήρια περί του διωγμού της παιδείας, σε προγενέστερες ιστορικές περιόδους, και ολοκληρώνουν το βιβλίο του Κεκαυμένου.

Πρόκειται τελικά για σημαντικό έργο, το οποίο δεν είναι δυνατόν να περάσει απαρατήρητο και θα συμβάλει αποφασιστικά στην ανατροπή κυρίαρχων αλλά αστήρικτων παραδοχών. Τα τεκμήρια και η παράθεση πηγών και μαρτυριών είναι πανίσχυρα, και είμαι ευτυχής που αυτή η μελέτη εκδίδεται σε έντυπη μορφή από τις «Εναλλακτικές Εκδόσεις».

Ανδρέας Σταλίδης

Δημιουργός του ηλεκτρονικού περιοδικoύ

Αντίβαρο

Η μεγάλη, αόρατη απειλή για την υγεία: ουσίες που ξεγελούν τα ανθρώπινα κύτταρα!

Διδαχές από το βίο της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, Ο Γέροντας Δανιήλ Κατουνακιώτης μιλάει για το βίο της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας και τη σημασία της μετάνοιας στην πνευματική ζωή κάθε ανθρώπου.

«ΟΜΟΦΩΝΙΑ» ΚΑΙ «ΑΥΘΕΝΤΙΑ» ΤΗΣ ΜΕΛΛΟΥΣΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ

τοῦ Ἱερομονάχου Ἀρσενίου, Γέροντος Ἱ. Κελλίου «Παναγούδα»

(Ἱ. Μ. Κουτλουμουσίου) καί τῆς συνοδείας

Α´   Μέ μεγάλη χαρά καί ἀνακούφισι εἴχαμε πληροφορηθῆ ὅτι εἶχε συμφωνηθῆ ὥστε οἱ ἀποφάσεις τῆς μελλούσης νά συγκληθῇ βάνοντο μέ ὁμοφωνίαν. Αὐτό μᾶς εἶχε διασκεδάσει τούς φόβους καί τίς ἀνησυχίες –πού εὐλόγως μέχρι τότε ὑπῆρχαν– ὅτι, δηλαδή, αὐτά πού θά ἀποφασισθοῦν πιθανότατα θά παρεκκλίνουν ἀπό τήν Ὀρθόδοξον διδασκαλίαν καί παράδοσιν. Διότι, δόξα τῷ Θεῷ, ἔχομε ὄχι μόνον ἕναν ἀλλά ἀρκετούς Ἱεράρχες, πού δέν εἶναι μόνον «θρόνων διάδοχοι» τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καί τῶν Ἁγίων Πατέρων, ἀλλά καί τῶν «τρόπων (αὐτῶν) μέτοχοι».

Ὅταν, ὅμως, προσφάτως ἀνεγνώσαμε μερικά Προσυνοδικά κείμενα –πού ὕστερα ἀπό πιέσεις τελικῶς δημοσιοποιήθηκαν– ἡ χαρά μας μετεβλήθη σέ βαθύτατη θλῖψιν καί ἱεράν ἀγανάκτησιν, διότι διεπιστώσαμε ὅτι ἡ συμφωνηθεῖσα ὁμοφωνία ἦταν ὅρος κενός περιεχομένου, κατ᾽ εὐφημισμόν καί ὑπενθυμίζων τήν «νέαν γλῶσσαν» τῆς Νέας Ἐποχῆς πού προσδίδει στίς λέξεις τό ἀντίθετον νόημα (πρβλ. «ἀντιρρατσιστικός» νόμος).

Συγκεκριμένως ἐπισημαίνομε –ἀφήνοντας ἀσχολίαστη τήν καιριωτάτην ἀσυνέπειαν τῆς μέ πᾶσαν μυστικότητα διαμορφώσεως τῶν κειμένων ἄνευ τῆς ἐγκρίσεώς τους ὑπό τῶν τοπικῶν Ἱεραρχιῶν– ὅτι βάσει τοῦ «Κανονισμοῦ ὀργανώσεως καί λειτουργίας τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου»:

1. Κωλύεται ἡ συμμετοχή πάντων τῶν ἐπιθυμούντων καί δυναμένων νά συμμετάσχουν ἐπισκόπων, παραβιαζομένης πανηγυρικῶς τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως ἐν προκειμένῳ.

2. Ὁρίζεται συγκεκριμένος ἀνώτατος ἀριθμός ἐπισκόπων (25), διά τῶν ὁποίων θά ἐκπροσωπῆται ἑκάστη Αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία (Μέ ποῖα ἆραγε κριτήρια θά ἐπιλεγοῦν;...)

3. Στήν τελική ψηφοφορίαν οἱ Ἐπίσκοποι δέν θά ἔχουν ψῆφον (!), ἀλλά μόνον οἱ Ἐκκλησίες.

4. Ἡ ψῆφος ἑκάστης Ἐκκλησίας ἐξάγεται βάσει τῆς ἀρχῆς τῆς πλειονοψηφίας καί ὄχι τῆς ὁμοφωνίας!

Συμφώνως δέ μέ τήν ἑρμηνείαν τῆς «ὁμοφωνίας» στήν Εἰσήγησιν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου στήν Σύναξιν τῶν Προκαθημένων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν στήν Γενεύη, ἀκόμη καί ἡ ἀρνητική ψῆφος μιᾶς ἤ περισσοτέρων Ἐκκλησιῶν –ὅπως καί ἡ λόγῳ διαφωνίας ἀποχώρησίς τους ἐκ τῆς Συνόδου– οὐδόλως θίγει τήν «ὁμοφωνίαν» τῆς ἀποφάσεως! Οἱ Ἐκκλησίες πού διαφωνοῦν ἔχουν μόνον τήν δυνατότητα νά καταχωρήσουν τήν διαφωνίαν τους στά Πρακτικά, ἀλλά ὑποχρεοῦνται νά προσυπογράψουν τήν ἀπόφασιν πρός τήν ὁποίαν διαφωνοῦν!!! Ἔτσι, φυσικά, δέν θά εἶναι δύσκολον νά ἐπιτευχθῇ τοιαύτη «ὁμοφωνία» ἐπί ὁποιασδήποτε ἀποφάσεως.

Καί ἄν μέν οἱ ἀποφάσεις ἀφοροῦν δευτερεύοντα καί τριτεύοντα θέματα, μικρόν τό κακόν. Ὅταν, ὅμως ἔχωμε θέματα πίστεως «ἔνθα Θεός τό κινδυνευόμενον», τό νά ὑποχρεοῦται μία Ἐκκλησία νά ὑπογράψῃ τήν αἵρεσιν (!), αὐτό εἶναι φοβερόν καί ἀνήκουστον.

Ἄν ἴσχυαν αὐτά, ὁ Ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός, ἀφοῦ ὡμολογοῦσε στά Πρακτικά τήν Ὀρθόδοξον Πίστιν, θά ὑπέγραφε τελικῶς τήν Ἕνωσιν. Τότε, ὁ Πάπας Εὐγένιος θά πανηγύριζε καί δέν θά ἀναφωνοῦσε ἀπηλπισμένος τό «Λοιπόν, πεποιήκαμεν οὐδέν», καί σήμερα –κατά ἄνθρωπον ὁμιλοῦντες– θά ἤμαστε Οὐνῖτες. Ἄν ἴσχυαν αὐτά, οἱ πιεσθέντες καί ὑπογράψαντες ἐπίσκοποι, μετά τήν ἐπιστροφήν τους στήν Κωνσταντινούπολιν, δέν θά ἐκραύγαζαν μετανοοῦντες καί δακρύοντες τό: «Ἡ δεξιά αὕτη ὑπέγραψεν· ἐκκοπήτω».

Β´    Κατόπιν τῶν ἀνωτέρω, θεωροῦμεν ὅτι ὑπερβαίνει πάντα χαρακτηρισμόν ἡ προσπάθεια νά περιβληθοῦν οἱ ἀποφάσεις τῆς τοιαύτης Συνόδου τό κῦρος καί τήν αὐθεντίαν τοῦ Ὀρθοδόξου συνοδικοῦ συστήματος καί, μάλιστα, ἡ ἐκτόξευσις ἀπειλῶν σέ ὅσους δέν ὑπακούσουν ἀπροϋπόθετα σ᾽ αὐτές (Βλ. Προαναφερθεῖσαν εἰσήγησιν τοῦ Οἰκ. Πατριάρχου καί τό κείμενον: «Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρός τόν λοιπόν Χριστιανικόν κόσμον»).

Φυσικά, καί τό συνοδικόν σύστημα, «μηχανιστικά» (κατά τόν εὔστοχον χαρακτηρισμόν τοῦ Καθηγητοῦ κ. Δ. Τσελεγγίδη) ἐφαρμοζόμενον, δέν ὀρθοτομεῖ ἀπροϋπόθετα τόν λόγον τῆς ἀληθείας. Αὐτοῦ τοῦ εἴδους τό «ἀλάθητο» εἶναι παραπλήσιον μέ τό «ἀλάθητο» τοῦ Πάπα, ὅπως χαρακτηριστικά ἔλεγε ὁ μακαριστός π. Ἰωάννης Ρωμανίδης. Ἁπλῶς εἶναι πιό δημοκρατικό, ἀλλ᾽ ὄχι Ἁγιοπνευματικό. [Εὐνόητον εἶναι ὅτι οἱ προαναφερθέντες σχεδιασμοί, ἐφ᾽ ὅσον τελικῶς ἰσχύσουν στήν μέλλουσα Σύνοδον, δέν ἔχουν καμμίαν σχέσιν μέ τόν συνοδικό θεσμό, οὔτε κἄν «μηχανιστικά» νοούμενον].

Θά παραθέσωμε σχετικῶς δύο χαρακτηριστικά ἀποσπάσματα ἀπό τήν διδασκαλίαν τοῦ Γέροντος Σωφρονίου (Σαχάρωφ), ἡ ὁποία, φυσικά, ταυτίζεται καί συνοψίζει τήν διδασκαλίαν καί τήν πρᾶξιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐπί τοῦ θέματος διαχρονικά. Ἐπελέξαμε τόν Γέροντα Σωφρόνιον γιά πολλούς λόγους. Καί διότι, ὡς σύγχρονος, ἐγνώριζε τούς περί τήν μέλλουσαν ταύτην Σύνοδον προβληματισμούς, καί ὡς ἄκρως πεπαιδευμένον, καί διότι οὐδείς δύναται νά τόν κατηγορήσῃ ὡς φανατικόν ἤ ὡς ἀντιπατριαρχικόν –ἄν καί Ρῶσσος, ὑπήγαγε τό Μοναστήριόν του στό Ἔσσεξ ὑπό τήν δικαιοδοσίαν τοῦ Οἰκ. Πατριαρχείου–, καί, τό κυριώτερον, ὡς Πνευματοφόρον καί ὁμιλοῦντα ἐκ τῶν θείων αὐτοῦ ἐμπειριῶν καί ὄχι στοχαστικῶς ἐκ τῆς διανοίας του.

α´ Στό πρῶτο ἀπόσπασμα, ἀφοῦ προηγουμένως ἔχῃ ἐπισημάνει ὅτι τά μέλη τῶν Συνόδων πρέπει νά εἶναι ἐκπαιδευμένα στήν ἀρετήν τῆς ὑπακοῆς καί νά παραμένουν σέ ἀδιάλειπτη νοερά προσευχή, ἡ ὁποία θά τούς πληροφορῇ «πότε καί σέ ποιόν ὁμιλεῖ τό Πνεῦμα τό Ἅγιον», διά νά ὑπακούσουν σ᾽ αὐτόν, χωρίς νά ἐπηρεάζωνται ἀπό τήν ἱεραρχικήν θέσιν τῶν συνοδικῶν –καθόσον «Τό Πνεῦμα Αὐτό “ὅπου θέλει πνεῖ” (Ἰωάν. 3, 8), χωρίς ὁπωσδήποτε νά ὑπολογίζει τήν ἱεραρχική θέση τῶν συνοδικῶν»–, στήν συνέχεια φανερώνει τό μυστήριον τῆς ἀληθοῦς καί ὄντως ἀλαθήτου Συνόδου: «Ὁ καθένας ἀπό ἐκείνους, στούς ὁποίους ἀποκαλύπτεται κατά τήν ἐνέργειά Του τό Πνεῦμα τῆς Ἀληθείας, ἐκφράζει τήν Ἀλήθεια μέ ταπείνωση, καί ὅλοι μέ τήν χαρά τοῦ πνεύματός τους τήν ἀποδέχονται». Καί ἀμέσως κατωτέρω συμπεραίνει ὠμά καί ἀπερίφραστα: «Ὅταν δέν ὑπάρχουν τά σημεῖα αὐτά, ἡ Ἁγία Σύνοδος μετατρέπεται σέ “σύλλογο” ἤ “ὁμάδα” εἰδικῶν διεκπεραιωτῶν ἤ ἐπαγγελματιῶν θεολόγων, χωρίς νά ὑπάρχει ἡ δυνατότητα ἐξόδου ἀπό τό ἐπίπεδον τῶν ἀνθρώπινων εἰκασιῶν». («Τό μυστήριον τῆς χριστιανικῆς ζωῆς», σσ. 32-33).

Χρειάζεται κάποιο σχόλιον;

β´ Στό δεύτερο ἀπόσπασμα ἀναφέρεται στό Filioque καί στήν προσωπική του ἄρνησι νά συμφωνήσῃ μέ αὐτό «ἔστω καί ἄν ὅλοι οἱ Ἐπίσκοποι τοῦ κόσμου συναχθοῦν σέ κάποια Οἰκουμενική Σύνοδο καί ὑποστηρίξουν τό δόγμα αὐτό τοῦ ρωμαιοκαθολικισμοῦ». Νομίζω, ὅμως, ὅτι ἀξίζει νά παρατεθῇ ὁλόκληρο τό σχετικό ἀπόσπασμα αὐτούσιο, δεδομένης καί τῆς βαρύτητος τοῦ σχολιαζομένου θέματος (filioque) γιά τίς διαχριστιανικές σχέσεις, μέ τίς ὁποῖες θά ἀσχοληθῇ ἡ Σύνοδος «Γιά νά ἀπομακρύνουμε μέ ριζικό τρόπο ἀπό τό Σύμβολο τῆς πίστεώς μας τή διφορούμενη ἔννοια τοῦ Filioque (καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ), ἀρνούμαστε κατηγορηματικά νά δεχθοῦμε στό Σύμβολο τόν ὅρο αὐτό. Δέν μᾶς χρειάζονται οἱ ποικίλες ἑρμηνεῖες, πού “ἁπαλύνουν” τό νόημα τοῦ ὅρου αὐτοῦ. Ὁ ὅρος αὐτός, οὕτως ἤ ἄλλως, ἐπιστρέφει τό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου στό ἴδιο βασικό λάθος τοῦ ρωμαιοκαθολικισμοῦ, δηλαδή στήν ἀναγνώριση ὑπεροχῆς τοῦ ἀπροσώπου (ὑπερπροσωπικοῦ) γενικοῦ ἐπάνω στό προσωπικό, τό μερικό.

» Γιά μένα προσωπικά, αὐτό ἔχει τόσο σπουδαία σημασία, ὥστε νά μή βλέπω τόν ἑαυτό μου σέ θέση νά συμφωνεῖ μέ τό Filioque, ἔστω καί ἄν ὅλοι οἱ Ἐπίσκοποι τοῦ κόσμου συναχθοῦν σέ κάποια Οἰκουμενική Σύνοδο καί ὑποστηρίξουν τό δόγμα αὐτό τοῦ ρωμαιοκαθολικισμοῦ.

» Ἔξω ἀπό τό δόγμα τοῦ Filioque, δηλαδή μέ τήν Ὀρθόδοξη θεώρηση τῆς Θεότητος, καί συνεπῶς καί τή θεώρηση τοῦ ἀνθρώπου (ἀνθρωπολογία), εἶναι ἀδύνατον νά διανοηθοῦμε τό δόγμα τοῦ ἀλάθητου τοῦ Πάπα τῆς Ρώμης. Τό δόγμα αὐτό ἀπό μόνο του ὁδηγεῖ τόν Χριστιανισμό τόσο μακριά ἀπό τόν αὐθεντικό χαρακτήρα καί τό νόημά του, ὥστε ἁπλῶς νά μήν μπορῶ νά ἀναγνωρίσω οὔτε Χριστό οὔτε ἄνθρωπο στόν ρωμαιοκαθολικισμό. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι καί ἐξωτερικά ἡ ἔκφραση τοῦ προσώπου τους τόσο διαφέρει ἀπό τήν ἔκφραση τοῦ ὀρθοδόξου ἀνθρώπου». (ἔνθ᾽ ἀν., σσ. 143-144).

Βάσει τῶν ἀνωτέρω –τά ὁποῖα καί ἐκφράζουν τήν πίστιν, τήν διδασκαλίαν καί τήν δισχιλιετῆ πρᾶξιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας– εἶναι ἀδιανόητον νά διακηρύττεται ἐκ τῶν προτέρων καί ἀπροϋπόθετα ἡ αὐθεντία καί τό ἀλάθητον τῆς μελλούσης Συνόδου, καί νά ἐκσφενδονίζωνται ἀπειλαί καθ᾽ ὅσων τυχόν δέν θά συμφωνήσουν.

Ἄν ἴσχυε τό γράμμα καί τό πνεῦμα τῶν προσυνοδικῶν κειμένων, θά ἔπρεπε νά ἐθεωρούσαμε ὡς Οἰκουμενικές πλεῖστες ὅσες Συνόδους, τίς ὁποῖες ἡ Ἐκκλησία κατεδίκασε ὡς Αἱρετικές, Ψευδοσυνόδους, Ληστρικές κ.τ.ὅ. [Λ.χ.: τήν «Ληστρικήν» ἐν Ἐφέσῳ (449) τήν ἐν Λυών (1274), τήν ἐν Φερράρᾳ-Φλωρεντίᾳ (1438-1440) κ.ἄ.π.]· καί, κατά συνέπειαν, πλείστους ὅσους Ἁγίους Μάρτυρας καί Ὁμολογητάς (Λ.χ.: τόν Ἅγιον Φλαβιανόν Κωνσταντινουπόλεως, τούς ἐπί Βέκκου μαρτυρήσαντας Ἁγιορεῖτας Πατέρας, τόν Ἅγιον Μᾶρκον τόν Εὐγενικόν κ.ἄ.π.) θά ἔπρεπε νά τούς θεωρούσαμε ὡς ἀναθεματισμένους αἱρετικούς, ἐπειδή ἀνυπάκουσαν στίς δῆθεν Οἰκουμενικές Συνόδους.

Ἐν ἀντιθέσει πρός τά προσυνοδικά κείμενα, στήν Παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ ἀνακήρυξις μιᾶς Συνόδου ὡς Οἰκουμενικῆς γίνεται ἐκ τῶν ὑστέρων (συνήθως ὑπό τῆς ἑπομένης Συνόδου), ἀφοῦ, δηλαδή, γίνῃ ἀποδεκτή ἀπό τήν συνείδησιν τοῦ εὐσεβοῦς πληρώματος.

Λίαν ἀποκαλυπτική διά τόν καθοριστικόν αὐτόν ρόλον τοῦ πληρώματος στόν Συνοδικόν θεσμόν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι ἡ γνωστή Ἐγκύκλιος τῶν τεσσάρων Πατριαρχῶν (1848), ἀπαντητική πρός τόν πάπα Πῖον τόν Θ´, πού μεταξύ ἄλλων ἀναφέρει: «Παρ᾽ ἡμῖν οὔτε Πατριάρχαι οὔτε Σύνοδοι ἐδυνήθησάν ποτε εἰσαγαγεῖν νέα, διότι ὁ ὑπερασπιστής τῆς θρησκείας ἐστίν αὐτό τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, ἤτοι αὐτός ὁ λαός, ὅστις ἐθέλει τό θρήσκευμα αὐτοῦ αἰωνίως ἀμετάβλητον καί ὁμοειδές τῷ τῶν Πατέρων αὐτοῦ». Εἶναι χαρακτηριστική καί ἀναντίρρητος ἡ μαρτυρία αὐτή, διότι δέν προέρχεται ἀπό στόματα λαϊκῶν ἤ μοναχῶν, πού ἐνδεχομένως ἦταν δυνατόν νά κατηγορηθοῦν ὅτι διεκδικοῦν καί σφετερίζονται ξένα δικαιώματα, ἀλλά ἀπό τά στόματα Πατριαρχῶν –καί μάλιστα ἀπό τήν Σύνοδον καί τῶν τεσσάρων Ὀρθοδόξων Πατριαρχῶν– πού ὁμολογοῦν ἀπερίφραστα τά ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ ἰσχύοντα, χωρίς νά θεωροῦν ὅτι δι᾽ αὐτῶν περιορίζουν τήν δικαιοδοσίαν τους, ἀλλ᾽ ὄντες βέβαιοι ὅτι καταθέτουν αὐθεντικά τήν Ὀρθόδοξον πραγματικότητα.

 http://www.impantokratoros.gr

Στὴ Λέσβο ὁ Πάπας καὶ οἱ ἄλλοι ἄθεοι. Ὅλοι κερδίζουν, χαμένη ἡ Ὀρθοδοξία

Γράφει ὁ Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης

Ὁμότιμος Καθηγητὴς Α.Π.Θ.

1. Πνευματικὸς ξεσηκωμὸς ἐναντίον τοῦ πάπα τὸ 2001

Δὲν μᾶς ἔφταναν τὰ ἄλλα πνευματικὰ φαρμάκια καὶ δηλητήρια, μὲ τὰ ὁποῖα μᾶς πότισαν καὶ μᾶς ποτίζουν οἱ πολιτικοὶ καὶ ἐκκλησιαστικοί μας ἡγέτες· μᾶς ἔλειπε ὁ πάπας, γιὰ νὰ ἐνισχύσει τὴν δόση καὶ νὰ αὐξήσει τὴν στενοχώρια καὶ τὴν θλίψη μας.

Ἤθελαν νὰ βεβαιωθοῦν οἱ δικοί μας ἄθεοι, ὅσοι περιλαμβάνονται μέσα στὸν ὅρο αὐτὸ κατὰ τὸν Ἅγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ, ἂν μετὰ ἀπὸ δεκαπέντε χρόνια ποὺ πέρασαν ἀπὸ τὴν πρώτη ἐπίσκεψη πάπα στὴν Ἑλλάδα, τὸν Μάϊο τοῦ 2001, ἐξακολουθοῦν οἱ Ἕλληνες νὰ ἔχουν ἰσχυρὸ ἀντιπαπικὸ φρόνημα, ὅπως φάνηκε τότε. Ἦταν τέτοιος ὁ πνευματικὸς ξεσηκωμὸς γιὰ τὴν λανθασμένη ἀπόφαση τοῦ ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου καὶ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ἐκ μέρους πολλῶν ἀρχιερέων, τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος τοῦ Ἁγίου Ὄρους, πλήθους μοναστηριῶν ἐκτὸς τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἀνδρικῶν καὶ γυναικείων, πανεπιστημιακῶν, σωματείων καὶ χιλιάδων λαοῦ ποὺ πλαισίωσαν ὅλες τὶς ἀντιπαπικὲς ἐκδηλώσεις, ὁμιλίες, ἀγρυπνίες, συγκεντρώσεις, ὥστε στὴν κυριολεξία, ὅταν δυστυχῶς ἦλθε ὁ πάπας, τὸν ἔκρυψαν στὰ συνοδικὰ καὶ ἀρχεπισκοπικὰ μέγαρα, φοβούμενοι τὶς ἀντιδράσεις τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν. Ἤμασταν ἡ μόνη...

Ὀρθόδοξη χώρα ἀπὸ ὅσες ἐπισκέφθηκε ὁ πάπας, ποὺ δὲν ἔγινε δημόσια ἐμφάνιση τοῦ ποντίφηκα, καὶ παντοῦ ὅπου χρειάσθηκε νὰ κινηθεῖ, αὐτὸ ἔγινε μὲ τὴν συνοδεία ἰσχυρῆς ἀστυνομικῆς δύναμης. Γράψαμε τότε ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἀπουσίαζε ἀπὸ τὴν ὑποδοχὴ τοῦ πάπα, γιατὶ ὅσοι ἐπισκοποι τὸν δέχθηκαν δὲν ἐκπροσωποῦσαν τὴν Ἐκκλησία· δὲν ἦσαν μὲ τὸ Ἀρνίο τῆς Ἀποκαλύψεως, ἀλλὰ μὲ τὸ Θηρίο, δὲν ἦσαν μὲ τὸν Χριστό, ἀλλὰ μὲ τὸν Ἀντίχριστο[1]. Τὴν Ἐκκλησία τὴν ἐκπροσώπησε τὸ ὑγιὲς ποίμνιο, στὰ ἴχνη τῶν μεγάλων ἀντιπαπικῶν Ἁγίων.

Πολλοὶ διεπίστωσαν καὶ ἔγραψαν ὅτι ἡ ἐπίσκεψη ἐκείνη, στὶς ἀρχὲς τῆς τρίτης χιλιετίας, γιὰ μὲν τοὺς σχεδιαστὲς της σημειολογικὰ ἀποσκοποῦσε νὰ ἀποθαρρύνει τοὺς Ὀρθοδόξους, ποὺ εἶχαν πιστεύσει ὅτι ὁ εἰκοστὸς πρῶτος αἰώνας θὰ ἦταν ὁ αἰώνας τῆς Ὀρθοδοξίας κατὰ τὴν ἐκτίμηση τοῦ Ἄγγλου βυζαντινολόγου Στῆβεν Ράνσιμαν, στοὺς δὲ παραδοσιακοὺς Ὀρθοδόξους ἔστελνε τὸ μήνυμα ὅτι ὁ Οἰκουμενισμὸς καὶ ὁ Συγκρητισμὸς εἶχαν ἐν πολλοῖς ἁλώσει τούς ἐκκλησιαστικοὺς ἡγέτες, οἱ ὁποῖοι σὲ συνεργασία μὲ τοὺς ἀδιαφόρους ἢ καὶ ἐξωνημένους σὲ ξένα κέντρα πολιτικοὺς θὰ ἐπιχειροῦσαν τώρα συστηματικώτερα τὴν ἀποχριστιάνιση τῆς Ἑλλάδος.

Δὲν εἶναι ὑπερβολὴ νὰ λεχθεῖ ὅτι μετὰ τὸν παραδοσιακὰ καὶ σθεναρὰ Ὀρθόδοξο ἀρχιεπίσκοπο Σεραφείμ, ποὺ ἀντέδρασε ἀποτελεσματικὰ στὶς ἐκθεμελιωτικὲς μεταρρυθμίσεις τοῦ ἀμερικανόδουλου ΠΑΣΟΚ, ἡ εἰκόνα τῆς ἑλληνικῆς ἱεραρχίας ἔχει ἀλλάξει πρὸς τὸν φιλοπαπισμὸ καὶ τὸν Οἰκουμενισμό. Εἶναι χαρακτηριστικὰ ὅσα ἀποδίδονται στὸν Ἅγιο Πορφύριο σχετικὰ μὲ τὸν πάπα, τὰ ὁποῖα φαίνεται ὅτι ἐπαληθεύονται πλήρως. Εἶπε λοιπὸν σὲ κάποιους προσκυνητάς: «Νὰ εὔχεσθε νὰ δίνει χρόνια ὁ Θεὸς στὸν Σεραφείμ, διότι ὁ διάδοχός του θὰ φέρει τὸν πάπα· καὶ ὁ ἑπόμενος θὰ εἶναι χειρότερος»!!!

2. Ὁ πάπας ἦλθε, ἀλλὰ δὲν ἔφυγε. Ἐγκαταστάθηκε στὴν Ἑλλάδα

Ὄντως· σὰν νὰ ἔφυγε ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ πάνω ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα μετὰ ἀπὸ τὴν πρώτη ἐκείνη ἐπίσκεψη τοῦ πάπα στὴν Ἀθήνα στὶς 4 Μαΐου τοῦ 2001, καὶ τὰ κακὰ ἔρχονται τὸ ἕνα μετὰ τὸ ἄλλο. Καὶ αὐτό συμβαίνει, διότι ὁ πάπας ἦλθε, ἀλλὰ δὲν ἔφυγε ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα· ἄφησε ἐδῶ τοὺς φιλοπαπικοὺς ἐπιτρόπους του, τὴν κοσμική, φιλοχρήματη, φιλοεξουσιαστική, φιλόσαρκη, φιλοσιωνιστική, φιλομασονική, ἀντιμοναστική, ἀντιπατερική, ἀντισυνοδική, ἀντορθόδοξη νοοτροπία του.

Ἔτσι ἐξηγοῦνται ὅσα ὑβριστικὰ καὶ βλάσφημα, ἀντίχριστα νομοσχέδια καὶ μέτρα υἱοθετοῦνται καὶ ψηφίζονται ἀπὸ τὸ ἑλληνικὸ Κοινοβούλιο, μὲ ἀποκορύφωμα «τὸ σύμφωνο συμβίωσης ὁμοφυλοφίλων», χωρὶς ἀποτελεσματικὴ ἀντίδραση τῆς ἐπίσημης Ἐκκλησίας, καὶ τὴν μεταβολὴ τοῦ Ὀρθοδόξου μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν σὲ θρησκειολογικὸ δηλητήριο, μὲ πρωτοβουλία συνεργατῶν τοῦ ἀρχιεπισκόπου.

Ἔτσι ἐξηγεῖται καὶ ἡ εὐκολία μὲ τὴν ὁποία ὁ ἀρχιεπίσκοπος καὶ ἡ Διαρκὴς Ἱερὰ Σύνοδος ἀποφάσισαν νὰ καλέσουν τὸν αἱρεσιάρχη πάπα, μετὰ μάλιστα τὸ κακὸ προηγούμενο τοῦ 2001, νὰ ἐπισκεφθεῖ τὸ νησὶ τῆς Λέσβου, μὲ πρόσχημα τὴν συμπαράσταση καὶ ἐπιστήριξη τῶν προσφύγων, ἐνῶ εἶναι ὁλοφάνερες οἱ κρύφιες ἐπιδιώξεις καὶ τὰ οὐσιαστικὰ κέρδη ποὺ ἀποκομίζουν οἱ περὶ τὸν ἄθεο πάπα δικοί μας «ἄθεοι» καὶ ἄθεοι.

3. Ἄθεοι καὶ «ἄθεοι» στὴν Λέσβο

Ἐπειδὴ κάποιοι θὰ ξενισθοῦν, διότι τὴν συντροφιὰ τοῦ πάπα στὴν Λέσβο τὴν χαρακτηρίζουμε ὡς ἀποτελούμενη ἀπὸ ἀθέους, χωρὶς εἰσαγωγικά, καί «ἀθέους», μὲ εἰσαγωγικά, θὰ δώσουμε τὴν ἑρμηνεία ποὺ δίδει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἕνας ἀπὸ τοὺς δεινοὺς πολέμιους τοῦ Παπισμοῦ καὶ ὁ μεγαλύτερος καὶ σπουδαιότερος Πατὴρ καὶ Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας κατὰ τὴν δεύτερη χιλιετία.

Ἀντιμετώπιζε καὶ ἐκεῖνος τότε τὸν 14ο αἰώνα τὴν κατηγορία ὅτι εἶναι πολὺ αὐστηρὸς ἀπέναντι στὸν δυτικὸ μοναχὸ Βαρλαάμ, ποὺ ἐπιχειροῦσε νὰ διαδώσει τὴν παπικὴ αἵρεση γιὰ τὴν κτιστὴ Χάρη καὶ νὰ δυσφημήσει τὸν Ὀρθόδοξο Μοναχισμὸ γιὰ τὴν μέθοδο τῆς προσευχῆς καὶ τῆς πνευματικῆς τελείωσης, ποὺ μέχρι σήμερα μαζὶ μὲ πλῆθος ἄλλων αἱρέσεων ταλαιπωροῦν τὸν Παπισμό. Πολλοὶ κληρικοὶ καὶ μοναχοί, ὅπως συμβαίνει καὶ σήμερα, δὲν ἀντιλαμβάνονταν τὴν βαρύτητα τῆς αἱρέσεως, ἄλλοι δέ, οἱ περισσότεροι, σιωποῦσαν ὑποκριτικῶς καὶ δὲν ἀνελάμβαναν μὲ βάση τὴν ὀρθόδοξη πατερικὴ παράδοση τὴν ἀναίρεση τῶν αἱρετικῶν πλανῶν.

Γράφει λοιπὸν ἐπιστολή «Πρὸς τὸν εὐλαβέστατον ἐν μοναχοῖς κὺρ Διονύσιον» ὅτι δὲν ὑπάρχει μόνο ἕνα εἶδος ἀθεΐας, στὸ ὁποῖο ἀνήκουν οἱ κυριολεκτικὰ ἄθεοι, αὐτοὶ δηλαδὴ ποὺ δὲν πιστεύουν στὴν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ ἄλλα δύο εἴδη ἀθεΐας· τὸ δεύτερο εἶδος ἀθεΐας εἶναι ἡ αἵρεση, γιατὶ διαστρέφει καὶ καταστρέφει τὴν ἔννοια τοῦ Θεοῦ, ὅπως πράττουν ὅλες οἱ αἱρέσεις καὶ ὁ Παπισμός, καὶ τὸ τρίτο εἶδος ἀθεΐας εἶναι ἡ σιωπὴ γιὰ τὶς αἱρέσεις, διότι ἔτσι διευκολύνεται ἡ ἐξάπλωση καὶ ἡ διάδοσή τους[2]. Αὐτὰ τὰ δύο εἴδη ἀθεΐας, τῆς αἱρέσεως καὶ τῆς σιωπῆς ἀπέναντι στοὺς αἱρετικούς, τὰ θέσαμε ἐμεῖς ἐντὸς εἰσαγωγικῶν, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ διευκρινίσουμε τὰ πράγματα, ἐνῶ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος θεωρεῖ ὅλους ἐξ ἴσου ἀθέους.

Μὲ βάση λοιπὸν αὐτὴ τὴν τριπλὴ ἔννοια τῆς ἀθεΐας, στὴν Λέσβο ἐκπροσωποῦνται ὅλα τὰ εἴδη. Ὁ κυριολεκτικὰ ἄθεος πρωθυπουργὸς τῆς Ἑλλάδος Ἀλ. Τσίπρας, ὁ ὁποῖος ἐτόλμησε μέσα στὸ Κοινοβούλιο νὰ χαρακτηρίσει ὡς ὀπισθοδρομικὴ τὴν Ἁγία Γραφὴ ποὺ καταδικάζει τὴν Ὁμοφυλοφιλία, καὶ νὰ ὑψώσει τὸ σπιθαμιαῖο ἀνάστημά του ἀπέναντι τοῦ Μεγάλου Θεοῦ, ὁ ταλαίπωρος, χωρὶς γι᾽ αὐτὸ νὰ ἐλεγχθεῖ ἀπὸ τοὺς σιωπῶντες ἐκπροσώπους τοῦ Θεοῦ, μὲ τοὺς ὁποίους θὰ συναντηθεῖ στὴ Λέσβο, οὔτε ἀπὸ τὸν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας, ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ μὴν ὑπογράψει τὸν βλάσφημο νόμο· ἀντίθετα τὸν ἐπαινοῦν, τὸν συναντοῦν, καὶ τὸν προβάλλουν, ὄντας καὶ μόνο γι᾽ αὐτὸ καὶ αὐτοὶ ἄθεοι[3].

Στὸ δεύτερο εἶδος ἀθεΐας ποὺ διαστρέφει τὴν ἔννοια τοῦ Θεοῦ μὲ τὶς πάμπολλες αἱρέσεις εἶναι ὁ πάπας, ὁ κύριος ἀνὰ τοὺς αἰῶνες ὑπεύθυνος τῆς κακοποίησης καὶ ἀπαξίωσης τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῆς ἀποχριστιάνισης τῆς Εὐρώπης. Στὸ τρίτο εἶδος ἀθεΐας, αὐτῶν δηλαδὴ ποὺ σιωποῦν καὶ δὲν πολεμοῦν τὶς αἱρέσεις τοῦ Παπισμοῦ καὶ τὶς ἄλλες, ἀνήκει, χωρὶς ἀμφιβολία, ὁ πατριάρχης Βαρθολομαῖος κυρίως, ὁ ὁποῖος ὄχι μόνον δὲν θεωρεῖ αἵρεση τὸν Παπισμό, ἀλλά «ἀδελφὴ Ἐκκλησία», καὶ ἑτοιμάζεται πυρετωδῶς καὶ ἐπισήμως νὰ τόν ἀναγνωρίσει ὡς Ἐκκλησία στὴν μέλλουσα νὰ συνέλθει «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο», ποὺ γι᾽ αὐτὸ καὶ μόνο θὰ εἶναι ψευδοσύνοδος.

᾽Απὸ τῆς πλευρᾶς αὐτῆς μὲ τὶς αἱρετίζουσες ἐκκλησιολογικὲς θέσεις ποὺ κατὰ καιροὺς ἔχει ἐκφράσει, θὰ μποροῦσε νὰ ἐνταχθεῖ καὶ στὸ δεύτερο εἶδος ἀθεΐας, τῆς τῶν αἱρετικῶν. Ὁ ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος κρύβεται καὶ σιωπᾶ, μολονότι πολλὲς φιλοαιρετικὲς θέσεις καὶ πράξεις δὲν ἐπιτρέπουν νὰ τὸν ἐξαιρέσουμε τουλάχιστον ἀπὸ τὸ τρίτο εἶδος τῆς ἀθεΐας. Οἱ κάποιες διαφορές του μὲ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη δὲν ὀφείλονται σὲ θέματα πίστεως, ἀλλὰ σὲ διεκδικήσεις θρόνων καὶ ἐξουσιῶν. Ἡ τόση εὐκολία μὲ τὴν ὁποία δέχθηκε καὶ ὀργάνωσε μὲ ἀπεσταλμένους τὴν ἐπίσκεψη τοῦ πάπα στὴν Λέσβο, ἀλλὰ καὶ ἡ πανθομολογούμενη καὶ ὁλοφάνερη σύμπλευση καὶ συμπόρευση μὲ τὴν ἄθεη κυβέρνηση τοῦ Ἀλ. Τσίπρα, δυστυχῶς, ἀποτελοῦν πλήρη ἐπαλήθευση τῆς προφητείας τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου

4. Θὰ ἐπιτρέψουν τὴ συνάντηση ὁ Ἀρχάγγελος τοῦ Μανταμάδου καὶ ὁ Ἅγιος Ραφαήλ;

Ἡ ἐπιλογὴ τῆς Λέσβου γιὰ τὴν συνάντηση συνειρμικὰ φέρνει στοὺς Ὀρθοδόξους κάποιες σκέψεις ποὺ σχετίζονται μὲ τὴν ἁγιολογικὴ παράδοση τοῦ νησιοῦ, ποὺ δὲν τὴν βλέπουν μὲ καλὸ μάτι οἱ ἄθεοι ὅλων τῶν εἰδῶν.

Ἡ ἁγιασμένη καὶ μαρτυροπλούτιστη Λέσβος ἔχει τὸ χῶμα της εὐλογημένο καὶ ποτισμένο ἀπὸ τὸ αἷμα πολλῶν νεομαρτύρων, ποὺ σφαγιάσθηκαν γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη πίστη ἀπὸ τοὺς ἀθέους Μουσουλμάνους Ἀγαρηνούς, πιστοὺς τοῦ αἱμοσταγοῦς Μωάμεθ καὶ τοῦ βλασφήμου Κορανίου, προγόνους καὶ προπάτορες τῶν σημερινῶν τζιχαντιστῶν, ποὺ σφάζουν καὶ διώκουν ἀνηλεῶς τοὺς Χριστιανούς, ὑπὸ τὰ ἀπαθῆ, ἴσως καὶ χαιρέκακα, βλέμματα τῆς ἄθεης καὶ ἀποχριστιανισμένης Δύσης τοῦ Παπισμοῦ καὶ Προτεσταντισμοῦ, ἡ ὁποία μὲ τοὺς πολέμους προκαλεῖ τὸ κύμα τῶν προσφύγων καὶ ἐμφανίζεται κατόπιν ὡς προστάτρια καὶ συμπαραστάτις.

Ποιός ἀπὸ τοὺς Ὀρθοδόξους Ἕλληνες θὰ ξεχάσει ὅτι οἱ Δυτικοὶ βοήθησαν τὸν Κεμὰλ Ἀτατοὺρκ νὰ ἀφανίσει τὸν Ἑλληνισμὸ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας μὲ φοβερὲς γενοκτονίες καὶ ἑκατομμύρια προσφύγων καὶ ὅτι ὁ τότε πάπας τοῦ ἔστειλε συγχαρητήρια γιὰ τὶς ἐπιτυχίες του, γιὰ νὰ παραλείψουμε τὶς ἁλώσεις τῆς Πόλης, τὶς σταυροφορίες καὶ τὰ ἄλλα δεινά;

Ποιός θὰ ξεχάσει στὶς ἡμέρες μας ὅτι ὁ Πολωνὸς πάπας Ἰωάννης Παῦλος Στ´, ποὺ τὸν δεχθήκαμε μὲ τιμὲς στὴν Ἀθήνα, συμμάχησε μὲ τὴν Ἀμερικὴ καὶ τὸ ΝΑΤΟ γιὰ τὴν διάλυση τῆς Γιουγκοσλαβίας καὶ ἔδινε ἔντολὴ στοὺς πρέσβεις τοῦ Βατικανοῦ ἀνὰ τὸν κόσμο, ὅπως ἀποκάλυψε Ἕλληνας Εὐρωβουλευτής, λέγοντας «Ἀφοπλῖστε τοὺς Σέρβους καὶ ἐξοπλῖστε τοὺς Μουσουλμάνους»; Ποιός προμηθεύει μὲ ὅπλα τοὺς μαχητὲς τοῦ Μωάμεθ, καὶ ποιοί ἐκμεταλλεύονται τὰ πετρέλαια τῶν ἐμπολέμων καὶ κατακτημένων περιοχῶν;

Ὁ τιμώμενος στὴν Μυτιλήνη Ἅγιος Ραφαήλ, ποὺ κατέστησε τὸ νησὶ πανορθόδοξο προσκύνημα, ἔφυγε ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη λίγο πρὶν ἀπὸ τὴν ἅλωση, μαζὶ μὲ τὸν διάκονο Νικόλαο, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ μὴ λάβει μέρος στὸ συλλείτουργο Ὀρθοδόξων καὶ Παπικῶν ποὺ ἔγινε στὶς 12 Δεκεμβρίου τοῦ 1452, σὲ ἐφαρμογὴ τῶν ἀποφάσεων τῆς ψευδοσυνόδου Φερράρας-Φλωρεντίας. Τὸ συλλείτουργο ἐκεῖνο ἦταν ἡ πνευματικὴ αἰτία νὰ ἐγκαταλείψει τὴν Κωνσταντινούπολη ἡ ἄμαχη δύναμη τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ παραδοθοῦμε στὶς ὀρδὲς τοῦ Μωάμεθ, ὅπως συμβαίνει καὶ τώρα μὲ τὸν ἐκ τῶν ἔσω ἐξισλαμισμὸ τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ἑλλάδος.

Κατέφυγε τότε ὡς πρόσφυγας ὁ Ἅγιος Ραφαὴλ στὴ Λέσβο, στὴν Θερμή, στὸ λόφο τῶν Καρυῶν, γιὰ νὰ ἔλθουν καὶ ἐκεῖ μετὰ ἀπὸ δέκα χρόνια οἱ πιστοὶ τοῦ «ἱεροῦ» Κορανίου, ποὺ τὸ μοιράζουν ὡς δῶρο οἱ πατριάρχες μας, καὶ νὰ τὸν κατασφάξουν μαζὶ μὲ τὸν διάκονο Νικόλαο, τὴν μικρὴ Εἰρήνη καὶ ἄλλους κατοίκους τοῦ νησιοῦ. Εἶναι εὐχαριστημένος ἆραγε τώρα ἀπὸ τὴν παρουσία στὸν τόπο τοῦ μαρτυρίου του τοῦ Ἀντιχρίστου Πάπα καὶ ἀπὸ τὴν σχεδιασμένη ἀποστολὴ πολεμιστῶν τοῦ Μωάμεθ, μαζὶ μὲ τοὺς πρόσφυγες, γιὰ νὰ ἐξισλαμίσουν καὶ τὴν Ἑλλάδα, μετὰ τὸν ἐξισλαμισμὸ τῆς ἄθεης καὶ ἀδιάφορης Εὐρώπης, ἡ ὁποία μόλις τώρα ἔχει ἀρχίσει νὰ καταλαβαίνει τὸν κίνδυνο;

Εἶναι εὐχαριστημένος ὁ Ἀρχάγγελος τοῦ Μανταμάδου, ὁ φόβος καὶ ὁ τρόμος τῶν ἀθέων Ἀγαρηνῶν, τοῦ ὁποίου ἡ θαυματουργὸς ἀνάγλυφη εἰκόνα φιλοτεχνήθηκε ἀπὸ τὸν μοναδικὸ ἐπιζήσαντα μοναχό, ὁποῖος τὴν κατασκεύασε μὲ τὸ αἷμα τῶν συμμοναστῶν του, ποὺ σφαγιάσθηκαν ἀπὸ ἀθέους Μουσουλμάνους; Τίνος τὴν βοήθεια θέλουν οἱ κάτοικοι τοῦ νησιοῦ, τῶν Ἁγίων ἢ τῶν ἀθέων ἐπισκεπτῶν τους, ποὺ νοιάζονται ὄχι γι᾽ αὐτούς, ἀλλὰ γιὰ τὰ δικά τους συμφέροντα καὶ τοὺς δικούς τους στόχους;

5. Καὶ ὁ Φώτης Κόντογλου λυπημένος

Πολὺ στενοχωρημένος θὰ εἶναι καὶ ὁ κορυφαῖος ἁγιογράφος καὶ λογοτέχνης Φώτης Κόντογλου, ποὺ γεννήθηκε ἀπέναντι ἀπὸ τὴ Λέσβο στὶς Κυδωνίες (Ἀϊβαλί) τῆς Μικρασίας καὶ ὡς πρόσφυγας ἔμεινε στὴν Λέσβο, πρὶν νὰ ἐγκατασταθεῖ στὴν Ἀθήνα, καὶ ἀγάπησε πολὺ τὸ νησί. Μοναδικὰ καὶ ἀνεπανάληπτα, καλύτερα ἀπὸ κάθε ἄλλον, ζωγράφισε μὲ τὴν πέννα του σὲ πλῆθος κειμένων τοὺς κινδύνους ποὺ διατρέχει ἡ Ὀρθοδοξία ἀπὸ τὸν Παπισμὸ καὶ τοὺς φιλοπαπικούς «Ὀρθοδόξους».

Αὐτὴν τὴν γνήσια πατερική, κολλυβαδικὴ καὶ ὀρθόδοξη φωνὴ δὲν τὴν ἀκούει πλέον κανείς; Δὲν τὴν ἀκοῦν οὔτε ἐκεῖ στὴν Λέσβο οἱ συμπατριῶτες του, κληρικοὶ καὶ λαϊκοί; Σὲ ἀνοικτή του ἐπιστολὴ πρὸς τὸν πατριάρχη Ἀθηναγόρα τὸ 1963 γράφει: «Ἡ Ὑ. Θ. Παναγιότης γνωρίζει καλῶς ὁποῖαι ἔχιδναι κρύπτονται εἰς τὰς σκοτεινὰς στοὰς τοῦ Βατικανοῦ καὶ πόσα δεινὰ ἔχει ὑποστῆ ἡ Ὀρθοδοξία μας ἀπὸ τοὺς σκληροὺς ψευδαδέλφους τῆς Ρώμης»[4]. Σὲ ἄλλη του ἐπιστολὴ σὲ φιλοπαπικὸ ἱεράρχη λέγει:

«Ὁ Παπισμὸς εἶναι καὶ διὰ τοὺς ἀπίστους ἀκόμη καὶ ἀδιαφόρους ἡ προσωποποίησις τοῦ πνεύματος “τοῦ κόσμου”, καὶ κατέστησε ἀπεχθὲς καὶ μισητὸν τὸ Εὐαγγέλιον, ὅσον οὐδεὶς ἄθεος ἢ πολέμιος φανερὸς τοῦ Χριστοῦ»[5]. Σὲ ἄλλο μητροπολίτη γράφει ὅτι «τὸ ἀντίχριστο πνεῦμα τὸ ἐνεσάρκωσε ὑπὲρ πάντα ἄθεον ἢ ἀσεβῆ ὁ φίλτατος ὑμῖν παπισμός, ὁ πρωταίτιος τῆς ἐπικρατούσης ἐν τῇ Δύσει, ἀθεΐας»[6].

Παρουσιάζοντας σὲ σειρὰ ἄρθρων του τὸ πῶς διαζωγραφεῖ τὸν Παπισμό «τὸ αἰνιγματικὸ τοῦτο σύστημα ὁ πλέον βαθυστόχαστος κι ἀποκαλυπτικὸς Ρῶσος συγγραφέας Θεόδωρος Ντοστογιέφκης» στὸ ἔργο του «Τ᾽ ἀδέλφια Καραμάζωφ» καὶ σὲ εἰδικὸ Κεφάλαιο μὲ τίτλο «Ὁ Μέγας Ἱεροεξεταστής», ἀνάμεσα σὲ πολλὰ ἄλλα ἐνδιαφέροντα μᾶς λέγει ὅτι ὁ Ἰησουΐτης Ἱεροεξεταστὴς συνέλαβε καὶ τὸν Χριστό, τὸν ὁποῖο ἀνέκρινε καὶ κατεδίκασε.

Καὶ τελικῶς χωρὶς περιστροφὲς τοῦ ἀποκάλυψε τὸ μεγάλο μυστικό, γιὰ ποιὸν δουλεύει καὶ μὲ ποιὸν εἶναι ὁ Παπισμός: «Ὅλα ὅσα Σοῦ λέγω γνωρίζω πὼς τὰ ξέρεις. Λοιπόν, γιατί νὰ σοῦ κρύψω τὸ μυστικό μας; Ἀλλὰ ἂς σοῦ τὸ πῶ, νὰ τ᾽ ἀκούσεις ἀπὸ τὸ στόμα μου: Λοιπόν, δὲν εἴμαστε μὲ Σένα, ἀλλὰ μ᾽ Αὐτόν (τὸν διάβολο). Ἀπὸ ὀχτακόσια χρόνια (=ἀπὸ τὸ σχίμα) πήγαμε μ᾽ Αὐτόν»[7]. Ἀπὸ τὶς πάμπολλες ἄλλες ἀντιπαπικὲς ἀναφορὲς τοῦ Κόντογλου θὰ παραθέσουμε μία ἀκόμη, τὴν πιὸ περιεκτική:

«Τὸ μέγα κατόρθωμα τοῦ Παπισμοῦ εἶναι τοῦτο: Κατώρθωσε νὰ δυσφημήσῃ τὸν Χριστὸν καὶ τὸν Χριστιανισμόν, ὅσον κανεὶς ἄλλος, εἰδωλολάτρης ἢ θεομπαίκτης. Ἔσπρωξε μυριάδας ἀνθρώπων εἰς τὴν ἀθεΐαν, καὶ εἶναι ὁ κυριώτερος ὑπεύθυνος τῆς ἀθεϊστικῆς φιλοσοφίας, εἰς τὴν Εὐρώπην, διότι οἱ πολλοὶ ἐνόμισαν ὅτι Χριστὸς καὶ Πάπας εἶναι ἓν καὶ τὸ αὐτό.

Ἔσπρωξε τοὺς μαύρους καὶ τοὺς ἄλλους εἰδωλολάτρες τῆς Ἀφρικῆς πρὸς τὸν μωαμεθανισμόν, διότι ἔγινεν ἓν μὲ τὴν ἀποικιοκρατίαν, ἀφοῦ εἶναι ἡ κορυφὴ τῆς ἰμπεριαλιστικῆς πυραμίδος, συνδεδεμένος ἀπὸ αἰώνων μὲ τὸ ἔγκλημα, μὲ τὴν βίαν καὶ ἀπάτην πάσης φύσεως, καθὼς καὶ μὲ τὴν ὑπερδιαβολικὴν ὑποκρισίαν.

Ἐξώντωσεν ἐν ὀνόματι τοῦ Χριστοῦ τοὺς ἰθαγενεῖς τῆς ᾽Αμερικῆς, οἱ ὁποῖοι ἐβασανίσθησαν ἀπανθρώπως ἀπὸ τὰ παπικὰ τέρατα, τὰ ὁποῖα ἐλάτρευον τὸν χρυσὸν καὶ οὐδόλως τὸν Χριστόν, ὅπως ἔλεγον. Τέλος, ἀντὶ νὰ νὰ ἔχῃ ὁ Παπισμός, ὅστις ὑποκρίνεται ὅτι εἶναι ὁ δοῦλος καὶ ἀντιπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ, τὴν πτωχείαν τὴν ὁποίαν ἔφερεν ὡς ἄνθρωπος καὶ τὴν ὁποίαν ἐδίδαξεν Ἐκεῖνος, αὐτὸς ἔγινεν ἀντιθέτως ὁ μεγαλύτερος τραπεζίτης»[8]

6. Γιατί γίνεται αὐτὴ ἡ συνάντηση στὴν Λέσβο; Κερδισμένοι καὶ Χαμένοι.

Εἶναι πολλὰ τὰ συμφέροντα ποὺ ἐξυπηρετεῖ ἡ συνάντηση τῶν μεγαλοσχήμων· κερδίζουν ὅλοι, καὶ οἱ μόνες χαμένες εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη πίστη καὶ ἡ πατρίδα μας ἡ Ἑλλάδα. Κερδίζει ἐν πρώτοις ἡ ἄθεη κυβέρνηση τοῦ Ἀλ. Τσίπρα, ἡ ὁποία δέχεται σκληρὴ κριτικὴ γιὰ τὴν κακὴ διαχείριση τοῦ ποσφυγικοῦ ζητήματος.

Ἐμφανίζει τώρα νὰ ἐπευλογοῦν καὶ νὰ ἐπιστηρίζουν τὸ ἀνθρωπιστικὸ ἔργο της οἱ κορυφαῖοι ἡγέτες τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου, ὁ «πρῶτος» τοῦ Παπισμοῦ καὶ ὁ «πρῶτος» τῆς Ὀρθοδοξίας, μὲ συμπλήρωμα καὶ τόν «πρῶτο» τῆς Ὀρθόδοξης Ἑλλάδος. Κερδίζει ἀκόμη καὶ ἰδεολογικά, διότι ἐμφανίζεται στοὺς ἀνιστόρητους καὶ ἰδεολογικὰ προκατειλημμένους ὀπαδούς της ὅτι αὐτὴ δὲν μεροληπτεῖ ὑπὲρ τῶν Χριστιανῶν, προστατεύει καὶ τοὺς Μουσουλμάνους, δὲν κάνει διακρίσεις θρησκευτικὲς ἢ ρατσιστικές, δὲν τὴν ἐνδιαφέρουν ἡ ἑλληνικότητα καὶ ἡ Ὀρθοδοξία.

Κερδισμένος περισσότερο ἀπὸ ὅλους εἶναι ὁ πάπας, διότι ἐκτὸς τοῦ ὅτι ἡ πρόσκλησή του σημαίνει πὼς τὸν ἀναγνωρίζουμε ὡς «πρῶτο», ὡς κορυφὴ τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου, καλούμενο μάλιστα ἀπὸ δύο Ὀρθοδόξους ἡγέτες, τὸν οἰκουμενικὸ πατριάρχη καὶ τὸν ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν, στὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο τῶν ὁποίων ἀπορρίπτεται σταθερὰ τὸ «πρωτεῖο» ὁποιουδήποτε ἐπισκόπου, πολὺ περισσότερο ἑνὸς αἱρετικοῦ, ἐπὶ πλέον τὸν ἐμφανίζουμε καὶ ὡς ἀθώα περιστερὰ καὶ προστάτη τῶν ἀδικημένων καὶ τῶν κακοπαθούνων, ἐνῶ εἶναι γνωστὴ καὶ καταγεγραμμένη ἡ εὐθύνη τοῦ Βατικανοῦ ὡς πολιτικῆς καὶ οἰκονομικῆς δύναμης στὶς παγκόσμιες ἀναταραχὲς καὶ ἀνακατατάξεις.

Κερδίζει ἀκόμη, διότι τοῦ δίνουμε τὴν δυνατότητα τοῦ «διαίρει καὶ βασίλευε», εἴτε μὲ τὶς διενέξεις μεταξὺ Κωνσταντινούπολης καὶ Μόσχας, εἴτε μὲ τὴν διένεξη μεταξὺ Κωνσταντινούπολης καὶ Ἀθήνας γιὰ τὴν δικαιοδοσία στίς «Νέες Χῶρες», ἡ ὁποία εἶναι ἐμφανὴς στὴν περίπτωση τῆς Λέσβου, ποὺ ἀνήκει στὶς λεγόμενες «Νέες Χῶρες». Μὲ ποιὰ ὄντως ἁρμοδιότητα ἐκάλεσε ὁ οἰκουμενικὸς τὸν πάπα στὴν Λέσβο; Γι᾽ αὐτὸ ἔσπευσε καὶ ὁ Ἀθηνῶν νὰ τὸν καλέσει συγχρόνως, καὶ συμφώνησε τόσο εὔκολα καὶ ἡ Ἱερὰ Σύνοδος; Αὐτὰ μᾶς ἐνδιαφέρουν, καὶ ὄχι ἡ ἐκκλησιαστικὴ νομιμοποίηση ἑνὸς αἱρεσιάρχη;

Πολλὰ κέρδη ἀποκομίζει καὶ ὁ πατριάρχης Βαρθολομαῖος. Ἐν ὄψει τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου, τῆς ὁποίας κύριος στόχος εἶναι νὰ ἀναγνωρίσει τοὺς αἱρετικοὺς τῆς Δύσεως ὡς ἐκκλησίες, ὅπως ἀπροκάλυπτα ὁμολόγησε προβεβλημένος συνεργάτης του, ὁ μητροπολίτης Γαλλίας Ἐμμανουήλ, ἀλλὰ καὶ ὅπως συνάγεται καὶ ἀπὸ πολλὲς διακηρύξεις τοῦ ἰδίου, ἔχει τὴν δυνατότητα στὴν Λέσβο νὰ παρουσιάσει τὸν «Ἁγιώτατο ἐπίσκοπο Ρώμης, κ. Φραγκῖσκο» ὡς ἀγαπητὸ ἀδελφὸ ἐν Χριστῷ καὶ συνεπίσκοπο, ἐνώπιον τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν, γιὰ νὰ ἀμβλυνθοῦν οἱ ἀντιδράσεις κάποιων “ζηλωτῶν ὑπερορθοδόξων”, ποὺ ἐξακολουθοῦν νὰ θεωροῦν τὸν Παπισμὸ ὡς αἵρεση.

Στὴν Λέσβο τοῦ ἀντιπαπικοῦ Ἁγίου Ραφαὴλ καὶ τοῦ ἀντιπαπικοῦ Φώτη Κόντογλου ὁ αἱρεσιάρχης πάπας ἐμφανίζεται ὡς κανονικὸς καὶ νόμιμος ἐπίσκοπος Ρώμης ἀπὸ τοὺς ἰδικούς μας φιλοπαπικοὺς καὶ λατινόφρονες, ὡς προοίμιο τῶν ἀποφάσεων τῆς Συνόδου τῆς Κρήτης. Ἡ ὑποτίμηση τοῦ αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ ἡ εἰσπήδηση στὴν δικαιοδοσία της εἶναι ἐπίσης μεταξὺ τῶν κερδῶν τοῦ πατριάρχου Βαρθολομαίου.

Καὶ ὁ ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν τὶ κερδίζει; Δείχνει ἐν πρώτοις σὲ παγκόσμια κλίμακα τὸν φιλοπαπισμό του καὶ τὴν συμπόρευσή του μὲ ὅλους τοὺς Οἰκουμενιστάς, πρὸς μεγάλη χαρὰ ὅλων τῶν φίλων καὶ συνεργατῶν του μὲ τοὺς ὁποίους ἀποδομεῖ σιγά-σιγὰ τὴν Ὀρθόδοξη πίστη καὶ ζωή.

Δὲν ἀφήνει ἔπειτα μοναδικὸ παίκτη τὸν οἰκουμενικὸ πατριάρχη στὸ ἔδαφος τῶν «Νέων Χωρῶν», ἀλλὰ μὲ τὴν παρουσία του δείχνει ὅτι δὲν πρόκειται νὰ παραιτηθεῖ τῶν δικαιωμάτων της ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος. Περισσότερο ὅμως δείχνει ὅτι στηρίζει τὴν κυβέρνηση στὸ θέμα τῆς διαχείρισης τοῦ προσφυγικοῦ καὶ τὴν ἄψογη συνεργασία καὶ συμμαχία του μὲ τοὺς ἀθέους κυβερνῆτες; Ποῦ θὰ μᾶς βγάλει αὐτὴ ἡ συμμαχία;

Ἡ Ὀρθόδοξη πίστη ὅμως βλάπτεται καὶ καταρρακώνεται, διότι ἐξαφανίζονται τὰ ὅρια μεταξὺ Ὀρθοδοξίας καὶ αἱρέσεως, διότι ἀκυρώνονται ἡ Ἁγία Γραφὴ καὶ καταπατοῦνται οἱ Ἱεροὶ Κανόνες ποὺ ἀπαγορεύουν τὴν ἐπικοινωνία μὲ τοὺς αἱρετικούς, διότι ἀμβλύνεται τὸ ὀρθόδοξο αἰσθητήριο τῶν πιστῶν, ὥστε νὰ μὴ διακρίνουν πλέον μεταξὺ ἱεροῦ καὶ βεβήλου, διότι διχάζεται καὶ διαιρεῖται τὸ ὀρθόδοξο πλήρωμα σὲ φιλοπαπικοὺς καὶ ἀντιπαπκούς.

Βλάπτεται ἐπίσης πολλαπλῶς ἡ Ὀρθόδοξη Ἑλλάδα, ποὺ εἶχε ἐπὶ αἰῶνες τὴν εὐλογία καὶ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν προστασία τῆς Ὑπερμάχου Στρατηγοῦ καὶ τῶν Ἁγίων. Μεταβάλλεται σὲ μία ἄθρησκη πολυπολιτισμικὴ χώρα, συγκρητιστικὴ καὶ νεοεποχίτικη, ἀποχριστιανίζεται κατὰ τὸ παράδειγμα τῆς ἄθεης Εὐρώπης, γκρεμίζει τὶς πολύτιμες ἀξίες τοῦ ἑλληνοχριστιανικοῦ παρελθόντος της.

Σὲ λίγο θὰ νιώθουμε ξένοι στὸν τόπο μας, θὰ γίνουμε μειοψηφία, ἀφοῦ ἡ ἔλλειψη πρόνοιας γιὰ τὸ δημογραφικὸ πρόβλημα, ἡ ἐγκληματικὴ ἀδιαφορία γιὰ τὴν ὑπογεννητικότητα καὶ τὴν δημιουργία πολύτεκνων οἰκογενειῶν, ποὺ ἐνισχύονται ἀπὸ τὴν σχεδιασμένη φτωχοποίηση τῶν Ἑλλήνων, καὶ ὁ σχεδιασμένος ἐποικισμὸς τῆς χώρας μὲ Μουσουλμάνους πρόσφυγες ὁδηγοῦν μὲ βεβαιότητα στὸν ἀφελληνισμὸ καὶ στὸν ἐξισλαμισμὸ τῆς Ἑλλάδος.

Φοβόμασταν μήπως πάθει ἡ Θράκη μας αὐτό πού ἔπαθε τό Σερβικό Κοσσυφοπέδιο, τό Ὀρθόδοξο Κόσσοβο, μέ τήν στήριξη τοῦ πάπα, καί τώρα κινδυνεύει ὅλη ἡ Ὀρθόδοξη Ἑλλάδα νά γίνει Κοσσυφοπέδιο. Μέσα στή χαρά τους τό Βατικανὸ καί ὁ πάπας, πού σπεύδει νά «βοηθήσει» στή Λέσβο. Θὰ δοῦμε ἆραγε κάποια συνάντηση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, τοῦ πατριάρχη τοῦ Γένους, καὶ τοῦ ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν μὲ στόχο νὰ ἐνισχύσουν τὴν Ὀρθοδοξία καὶ τὴν ἀγάπη πρὸς τὴν πατρίδα, γιὰ νὰ σταματήσει ἡ ἀθεϊστικὴ πλυμμυρίδα καὶ ἡ ἠθικὴ παρακμὴ καὶ ἐξαχρείωση; Μολονότι ὅλα δείχνουν τὸ ἀντίθετο, ἐμεῖς δὲν θὰ παύσουμε νὰ προσευχόμαστε καὶ νὰ ἐλπίζουμε ὄχι σὲ ἀνθρώπινες συμμαχίες, ἀλλὰ στὴν δύναμη καὶ βοήθεια τοῦ Θεοῦ: «Μεθ᾽ ἡμῶν ὁ Θεός, γνῶτε ἔθνη καὶ ἡττᾶσθε, ὅτι μεθ᾽ ἡμῶν ὁ Θεός».

[1]. Πρωτοπρεσβύτερος Θεοδωρος Ζησης, «Μὲ τὸ ἀρνίο ἢ μὲ τὸ θηρίο; Μὲ τὸν Χριστὸ ἢ μὲ τὸν πάπα;», Θεοδρομία 3 (2001) 5-7.

[2]. Γρηγοριου Παλαμα, Συγγράμματα, τόμ. Β´, ἔκδ. Π. Χρηστου, Θεσσαλονίκη 1966, σελ. 479-483.

[3]. Περισσότερα γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ βλ. εἰς Πρωτοπρεβύτερος Θεοδωρος Ζησησ, «Ὑβριστικὸ καὶ βλάσφημο τὸ Ἑλληνικὸ Κοινοβούλιο. Συνένοχη ἡ Ἐκκλησιαστικὴ ἡγεσία», Θεοδρομία 17 (2015) 485-509.

[4]. Φωτης Κοντογλου, Ἀντιπαπικά, ἔκδ. «Ὀρθόδοξος Τύπος», Ἀθῆναι 1993, σελ. 11-12.

[5]. Αὐτόθι, σελ. 19.

[6]. Αὐτόθι, σελ. 33-34.

[7]. Φώτη Κοντογλου, Μυστικὰ Ἄνθη. Ἤγουν κείμενα γύρω ἀπὸ τὶς ἀθάνατες ἀξίες τῆς Ὀρθόδοξης ζωῆς, Ἀθῆναι ἐκδοτ. οἶκος «᾽Αστήρ», β´, ἔκδοση 1981, σελ. 296-307.

[8]. Φωτη Κοντογλου, Ἀντιπαπικά, σελ. 44.

 http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr