ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΪΣΙΟΣ: Η ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΙΑ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΕΓΩΙΣΜΟ

Γέροντα, όταν δέν δικαιολογώ τούς άλλους γιά μία πράξη τους, αυτό σημαίνει ότι έχω σκληρή καρδιά;

-Δέν δικαιολογείς τούς άλλους καί δικαιολογείς τόν εαυτό σου; Μεθαύριο καί ο Χριστός δέν θά σέ δικαιολογήσει. Μπορεί σέ μία στιγμή η καρδιά τού ανθρώπου νά γίνει σκληρή σάν πέτρα, άν φερθεί μέ κακία, καί σέ μία στιγμή νά γίνει πολύ τρυφερή, άν φερθεί μέ αγάπη. Νά αποκτήσεις μητρική καρδιά. Βλέπεις, η μάνα όλα τά συγχωρεί καί καμμιά φορά κάνει πώς δέν βλέπει.

Όποιος κάνει σωστή πνευματική εργασία, γιά όλους βρίσκει ελαφρυντικά, όλους τους δικαιολογεί, ενώ τόν εαυτό τού ποτέ δέν τόν δικαιολογεί, ακόμη καί όταν έχει δίκαιο. Πάντοτε λέει ότι φταίει, γιατί σκέφτεται ότι δέν αξιοποιεί τίς ευκαιρίες πού τού δίνονται. Βλέπει λ.χ. έναν νά κλέβει καί σκέφτεται ότι καί ο ίδιος, άν δέν είχε βοηθηθεί, θά έκλεβε περισσότερο από αυτόν καί λέει: «Ο Θεός εμένα μέ βοήθησε, αλλά εγώ οικειοποιήθηκα τά δώρα τού Θεού. Αυτό είναι μεγαλύτερη κλεψιά. Η διαφορά είναι ότι τού άλλου η κλεψιά φαίνεται, ενώ η δική μου δέν φαίνεται».

Έτσι καταδικάζει τόν εαυτό του καί κρίνει μέ επιείκεια τόν συνάνθρωπό του. Ή, άν δεί στόν άλλον ένα ελάττωμα, είτε μικρό είτε μεγάλο, τόν δικαιολογεί, βάζοντας καλούς λογισμούς. Σκέφτεται ότι καί αυτός έχει πολλά ελαττώματα, τά οποία βλέπουν οι άλλοι. Γιατί, άν ψάξει κανείς, βρίσκει πολλά στραβά στόν εαυτό του, ώστε μπορεί εύκολα νά δικαιολογεί τόν άλλον. Πόσα καί πόσα δέν έχουμε κάνει! «Αμαρτίας νεότητός μου καί αγνοίας μου μή μνησθής. Κύριε».

- Όταν, Γέροντα, μού ζητήσουν μία εξυπηρέτηση καί τήν κάνω πρόθυμα, αλλά πάνω στήν βιασύνη κάνω μία μικρή ζημιά καί μού κάνουν παρατήρηση, δικαιολογώ τόν εαυτό μου.

-Πήγες νά κάνεις ένα καλό, έκανες καί μία μικρή ζημιά. Δέξου τήν παρατήρηση γιά τήν μικρή ζημιά, γιά νά λάβεις ολόκληρη τήν αμοιβή. Ο διάβολος είναι πολύ πονηρός. Τήν τέχνη τού τήν ξέρει άριστα. Τήν πείρα τόσων χρόνων νά μήν τήν αξιοποιήσει! Σέ βάζει νά δικαιολογηθείς, γιά νά χάσεις τήν ωφέλεια από τό καλό πού έκανες. Όταν δείς έναν άνθρωπο καταϊδρωμένο νά σηκώνει στόν ώμο τού ένα φορτίο κι εσύ πάς νά τού τό πάρεις, γιά νά τόν ελαφρώσεις, ε, αυτό είναι κάπως φυσικό. Είδες τό βάρος πού κουβαλούσε, κινήθηκες από φιλότιμο καί έτρεξες νά τόν βοηθήσεις. Τό νά σηκώσεις όμως μία κουβέντα πού θά σού πεί ο άλλος άδικα, αυτό έχει ψωμί Άν, όταν μάς κάνουν μία παρατήρηση, αμέσως δικαιολογούμαστε, αυτό φανερώνει ότι έχουμε ακόμη μέσα μάς ολοζώντανο τό κοσμικό φρόνημα.

-Γέροντα, πού οφείλεται η δικαιολογία;

-Στόν εγωισμό. Η δικαιολογία είναι πτώση καί διώχνει τήν Χάρη τού Θεού. Πρέπει όχι μόνο νά μή δικαιολογείται κανείς, αλλά καί νά αγαπήσει τήν αδικία πού γίνεται εις βάρος του. Αυτή η δικαιολογία μάς έβγαλε από τόν Παράδεισο. Έτσι δέν τό έπαθε ο Αδάμ; Όταν τόν ρώτησε ο Θεός: «μήπως έφαγες από τό δένδρο πού σου είπα νά μή φάς;», εκείνος δέν είπε: «ήμαρτον, Θεέ μου, ναί, έσφαλα», αλλά δικαιολογήθηκε. «Η γυναίκα πού μου έδωσες, είπε, αυτή μου έδωσε καί έφαγα». Σάν νά έλεγε: «Εσύ φταίς πού έπλασες τήν Εύα»! Μήπως ήταν υποχρεωμένος ο Αδάμ σ’ αυτό τό θέμα νά ακούσει τήν Εύα; Ρωτάει ο Θεός καί τήν Εύα κι εκείνη απαντάει: «Τό φίδι μέ απάτησε». Άν έλεγε ο Αδάμ: «ήμαρτον, Θεέ μου, έσφαλα» καί άν έλεγε καί η Εύα: «εγώ έσφαλα», όλα θά τακτοποιούνταν. Αλλά αμέσως δικαιολογία-δικαιολογία.

-Γέροντα, τί φταίει, όταν κάποιος δέν καταλαβαίνει πόσο κακό είναι η δικαιολογία;

-Τί φταίει; Ότι φταίει! Όταν κανείς δικαιολογεί συνεχώς τόν εαυτό του καί νομίζει ότι οι άλλοι δέν τόν καταλαβαίνουν, ότι όλοι είναι άδικοι καί αυτός είναι πού πάσχει, είναι τό θύμα, από ’κει καί πέρα είναι ανεξέλεγκτος. Καί τό παράξενο μερικές φορές ποιό είναι; Ενώ ο ίδιος έχει αδικήσει καί φταίει, λέει: «Εγώ θά τήν δεχόμουν τήν αδικία, αλλά δέν θέλω νά κολασθεί ο άλλος». Πάει δηλαδή νά δικαιολογηθεί, δήθεν από… αγάπη, γιά νά έρθει σέ συναίσθηση ο άλλος, από τόν οποίο νομίζει ότι αδικήθηκε, καί νά μήν κολασθεί! Ή αρχίζει νά δίνει ένα σωρό εξηγήσεις, μήν τυχόν καταλάβει ο άλλος κάτι λάθος καί… κολασθεί! Βλέπετε ο διάβολος τί λεπτή εργασία κάνει;

(Γ. Παϊσίου Αγιορείτου, «Πνευματικός αγώνας. Λόγοι», τ Γ΄, έκδ. Ι. Ησυχ, Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος, Σουρωτή, Θέσ/νίκης, σ. 86-89)