Οι ασθένειες και ο πιστός

Ιερομονάχου Γρηγορίου

Ιερόν Κουτλουμουσιανόν Κελλίον

Αγιος Ιωάννης ο Θεολόγος

Καρυές - Άγιον Όρος

Εκδοτική Παραγωγή: Εκδόσεις Δόμος, 2005

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος...................................................
1. Τα αίτια των ασθενειών............................
2. Ο σκοπός και η ωφέλεια των ασθενειών......
3. Η πνευματική αντιμετώπιση της ασθενείας...
4. Η θεραπεία της αρρώστιας και η Ιατρική.....
5. Η θεία παρηγοριά.................................... Επίλογος....................................................





Πρόλογος

«Παιδεία Κυρίου ανοίγει μου τα ώτα, εγώ δε ουκ απειθώ ουδέ αντιλέγω.»

Στις ημέρες μας, παρά την καταπληκτική πρόοδο της ιατρικής επιστήμης, οι άρρωστοι πληθαίνουν, και καινούργιες αρρώστιες εμφα­νίζονται. Σχεδόν κάθε οικογένεια έχει περάσει ή περνά τον πόνο και την δοκιμασία της αρ­ρώστιας. Είναι λοιπόν χρήσιμο να εξετάσουμε που οφείλονται οι αρρώστιες, και πώς θα μπο­ρέσουμε να τις αντιμετωπίσουμε πνευματικά, για να αποκομίσουμε κάποιο όφελος στην ψυ­χή μας. Όπως θα δούμε, η αρρώστια, είτε ο­φείλεται στην αμαρτία είτε σε κάποιον άλλο λόγο, είναι ένα μέσο θεραπείας και εξαγιασμού της ψυχής.

Από των πολλών μου αμαρτιών,

ασθενεί το σώμα, ασθενεί μου και η ψυχή ·

προς Σε καταφεύγω την Κεχαριτωμένην

ελπίς απηλπισμένων, Σύ μοι βοήθησον.

1. Τα αίτια των ασθενειών

α. Η αμαρτία

Όταν ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο και τον άνθρωπο, τα έκαμε όλα καλά λίαν. Από που λοιπόν προέρχονται οι ασθένειες και οι σωματικές αναπηρίες; Ποια Είναι ή αιτία πού ό άνθρωπος πολύ συχνά είναι άρρωστος;

Ο μέγας Βασίλειος αναφερόμενος στο θέ­μα αυτό λέγει: «Η ασθένεια δεν είναι δημιούρ­γημα του Θεού. Ό άνθρωπος και όλα τα ζώα πλάσθηκαν με την πρέπουσα κατασκευή, κατά φύσιν, και ο Θεός τα έφερε στην ζωή πλήρη και αρτιμελή. Όταν όμως παρεκτράπηκαν από την φυσική τους κατάσταση, αρρώστησαν». Το ίδιο συμπεραίνει και ο άγιος Γρηγόριος ο Πα­λαμάς: «Οι αρρώστιες προέρχονται από την προγονική αμαρτία... Εξαιτίας της ενδυθή­καμε αυτό το αρρωστιάρικο και θνητό και πο­λύπαθο σώμα... Η αρρώστια είναι, κατά κά­ποιο τρόπο, ένας ανώμαλος και απότομος δρό­μος, στον όποιο η αμαρτία εισήγαγε το ανθρώ­πινο γένος, και του οποίου ο τελευταίος στα­θμός είναι ο θάνατος».

Η προπατορική αμαρτία έφερε στον κόσμο την φθορά, τις σωματικές ασθένειες και τον ί­διο τον θάνατο. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι είμαστε ευάλωτοι στην φθορά, στον πόνο και στις αρρώστιες, «οφείλεται στην αμαρτία των πρωτοπλάστων». Στην συνέχεια η αμαρτία πλήθυνε και οι ασθένειες πολλαπλασιάσθηκαν.

Οι ασθένειες πού μας βρίσκουν είναι συνή­θως καρπός των αμαρτιών μας. Αυτό το συμ­πέρασμα βγαίνει από τον λόγο πού είπε ο Χρι­στός στον παράλυτο της Βηθεσδά, αφού τον θεράπευσε: "Πρόσεξε· έγινες υγιής, μην αμαρτάνης πλέον". «Από αυτό μαθαίνουμε ότι το νόσημα του ο παράλυτος το απέκτησε από τις αμαρτίες του». Την ίδια σημασία έχει ο λόγος του Κυρίου και στον άλλο παράλυτο της Καπερναούμ: "Έχε θάρρος παιδί μου, σου συγχωρούνται οι αμαρτίες σου". Ο Κύριος, επει­δή γνώριζε καλά ότι η ασθένεια του σώματος ήταν συνέπεια της ασθένειας της ψυχής, δη­λαδή της αμαρτίας, θεράπευσε πρώτα την ψυ­χή του παραλύτου, δίδοντας την άφεση των α­μαρτιών του, για να ακολουθήση στην συνέ­χεια η θεραπεία του σώματος.

Ο ιερός Χρυσόστομος αναφέρει τον Κάιν σαν ένα από τα πρώτα παραδείγματα πού η ασθένεια συνδέεται με την αμαρτία. Διότι με­τά τον φόνο του αδελφού του, άρχισε να τρέμη το σώμα του. «Πραγματικά», συμπεραίνει ο Άγιος, «πηγή και ρίζα και μητέρα όλων των κακών είναι η φύση της αμαρτίας. Αυτή παρα­λύει τα σώματα μας, αυτή φέρνει τις αρρώ­στιες».

Σε άλλο σημείο ο χρυσορρήμων Πατήρ μας εξηγεί αναλυτικότερα: «Η αμαρτία είναι φο­βερό πράγμα, και καταστρέφει την ψυχή. Πολ­λές φορές μάλιστα το κακό ξεχειλίζει, και επε­κτείνεται και στο σώμα. Αυτό συμβαίνει για τον εξής λόγο: Συνήθως όταν η ψυχή μας υπο­φέρει, εμείς παραμένουμε αναίσθητοι, ενώ όταν το σώμα πάθη έστω και μικρή βλάβη, καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια να θεραπεύσου­με την αρρώστια, επειδή ακριβώς την αισθα­νόμαστε. Γι' αυτό πολλές φορές ο Θεός τιμω­ρεί το σώμα για τα αμαρτήματα της ψυχής, ώστε με την πληγή του κατωτέρου (δηλαδή του σώματος) να τύχη κάποιας θεραπείας και το ανώτερο, δηλαδή η ψυχή». Πραγματικά, η αρρώστια θλίβει τον άνθρωπο, τον ταπεινώνει και τον κάμνει να θυμηθή τον θεό. Καταφεύ­γοντας δε στον Θεό, βρίσκει μαζί με την υγεία του σώματος και την υγεία της ψυχής.

Ο ιερός Χρυσόστομος, τονίζει ότι «αιτία των σωματικών κακών είναι ή κακία της ψυ­χής. Και αυτό το φανέρωσε ο επί τριανταοκτώ έτη παράλυτος και ο άλλος πού τον κατέβασαν από την στέγη». Άλλωστε «εάν το σπουδαιό­τερο από όλα, δηλαδή ο ίδιος ο θάνατος, έχει την ρίζα και την αιτία του στην αμαρτία, πολύ περισσότερο ισχύει αυτό και για τις περισσό­τερες από τις αρρώστιες».

Θα αναρωτηθή ίσως κανείς: «Και τότε για­τί δεν τιμωρούνται όλοι οι αμαρτωλοί; Βλέπουμε πολλούς ασεβείς να καλοπερνούν και να σφύζουν από υγεία». Ό Ιερός Χρυσόστομος, α­παντώντας στην απορία αυτή, λέγει ότι πρέπει να θρηνούμε περισσότερο γι' αυτούς τους ανθρώπους, πού ενώ αμαρτάνουν δεν τιμωρούν­ται. «Διότι το ότι δεν έπαθαν τίποτε σ' αυτή την ζωή γίνεται αιτία μεγαλύτερης τιμωρίας στην άλλη ζωή. Όσα λυπηρά συμβαίνουν στην παρούσα ζωή είναι νουθεσία, ενώ στην άλλη ζωή είναι τιμωρία».

β. Ον αγαπά Κύριος παιδεύει

Άραγε όλες οι αρρώστιες οφείλονται στις αμαρτίες μας; Αν και συνήθως αυτή είναι η αιτία, όμως δεν είναι η μοναδική. Υπάρχουν και άλλοι λόγοι.

Κάποιες φορές ο Θεός παραχωρεί μια αρ­ρώστια, για να παιδαγωγήση και να εξαγιάση τα αγαπημένα παιδιά Του. Κατά τους Αγί­ους, «υπάρχει αρρώστια πού παραχωρείται για να δοκιμασθούμε. Και η δοκιμασία αυτή δίδεται για να αναδειχθούμε άξιοι (να είμαστε παιδιά του Θεού). Διότι, άνθρωπος πού δεν δοκιμάζεται από πειρασμό παραμένει άπειρος και ανώριμος... Ενώ αυτός πού δοκιμάζεται μέσα στους κινδύνους γίνεται δόκιμος και επι­τυχημένος, όπως γίνεται με τον χρυσό πού κα­θαρίζεται και λαμπικάρεται μέσα στη φωτιά. Επειδή, η δοκιμασία δημιουργεί την ελπίδα στον Θεό, και η ελπίδα δεν διαψεύδει αυτόν που την έχει » . Στις περιπτώσεις αυτές, ο άνθρωπος με την υπομονή πού δείχνει αποθη­κεύει ουράνιο μισθό.

Ο Χριστός μας διαβεβαίωσε ότι κάθε πι­στός, όταν έχει πνευματικό καρπό, κλαδεύεται όπως το κλήμα, για να φέρει ακόμη περισσό­τερο καρπό. Και «εάν γίνη κάποιο κλάδεμα στα κλήματα της νοητής αμπέλου, δεν θα συμβή αυτό χωρίς πόνο... Άλλωστε με πόνο και θλίψεις μας παιδεύει ο φιλάρετος Θεός μας... Άλλα η μικρή αυτή θλίψη μας κάμνει μακά­ριους, καθώς προσφέρει θεϊκή παιδαγωγία. Και μάρτυς ο προφήτης Δαυίδ πού λέγει: Μα­κάριος άνθρωπος ον αν παίδευσης, Κύριε».

Ο Θεός είναι αγάπη, και οι τρόποι της παι­δαγωγίας Του προς τον άνθρωπο είναι θαυμα­στοί και ανεξερεύνητοι. Ό γέροντας Παΐσιος έδωσε μια παραστατική εικόνα, όταν τον ρώτησαν, γιατί ο Θεός σε μερικούς ανθρώπους δίνει πολλές δοκιμασίες, ενώ σε άλλους δεν δί­νει: «Τι λέγει η Αγία Γραφή; Ον αγαπά Κύ­ριος παιδεύει, (δηλαδή, εκείνον πού αγαπά ο Κύριος, τον παιδαγωγέι με θλίψεις). Ένας πατέρας έχει λ.χ. οκτώ παιδιά. Τα πέντε μέ­νουν στο σπίτι, κοντά στον πατέρα τους, και τα τρία φεύγουν μακριά του και δεν τον σκέφτον­ται. Σ' αυτά πού μένουν κοντά του, αν κάνουν καμμιά αταξία, τους τραβάει το αυτί, τους δί­νει κανένα σκαμπιλάκι ή αν είναι φρόνιμα τα χαϊδεύει, τους δίνει και καμμιά σοκολάτα. Ε­νώ αυτά πού είναι μακριά, ούτε χάδι ούτε σκα­μπίλι έχουν. Έτσι κάνει και ο Θεός. Τους αν­θρώπους πού είναι κοντά Του και έχουν καλή διάθεση, αν σφάλουν λίγο, τους δίνει ένα σκαμπιλάκι και εξοφλούν ή, αν τους δώση περισ­σότερα σκαμπίλια, αποταμιεύουν. Σ' εκείνους πάλι πού είναι μακριά του δίνει χρόνια για να μετανοήσουν».

γ. Άλλες αιτίες των ασθενειών

Εξετάζοντας τις αιτίες των ασθενειών δεν θα πρέπει να παραλείψουμε ένα χαρακτηρι­στικό γνώρισμα της εποχής μας: την στενο­χώρια και το άγχος.

Η ζωή μας είναι γεμάτη θλίψεις. Ο άνθρω­πος που αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της ζωής του χωρίς πίστη και ελπίδα στον Θεό ζει μέσα σε ένα διαρκές άγχος. Αντίθετα, εκείνος πού εμπιστεύεται την ζωή του στην αγάπη του Θεού ζει μέσα στην ειρήνη. Οι Άγιοι λέγουν ότι «η ταραχή δεν οφείλεται στην ξαφνική αλ­λαγή των (εξωτερικών) καταστάσεων, άλλα σε μας και στους λογισμούς μας. Εάν αυτοί είναι σωστοί, και αν ακόμη ξεσηκώνονται από παντού τρικυμίες, θα ησυχάζουμε διαρκώς μέ­σα στην γαλήνη και την ηρεμία».

Είναι φυσικό, λοιπόν, ο άνθρωπος που δεν καταφεύγει στον Θεό, να αγωνία, να βασανί­ζεται, να του φταίνε όλα, να τα βάζη με όλους, και στο τέλος αυτή η κατάσταση να εκδηλωθή με κάποια σωματική ή ψυχική ασθένεια.

Ο Ιερός Χρυσόστομος αναφέρει επίσης, ως αιτία σωματικών ασθενειών, «την γαστριμαργία, την μέθη και την αργία». Αυτά όλα «γεν­νούν τις αρρώστιες». Πραγματικά είναι πα­ρατηρημένο, πώς ο άνθρωπος πού ζή μέσα στην μαλθακότητα και την χλιδή είναι φιλά­σθενος, και ζει λιγώτερα χρόνια από εκείνον πού αγαπά την εργασία και ζει με τον ιδρώτα του προσώπου του. Έτσι Είναι φυσικό στην ε­ποχή μας, πού χαρακτηρίζεται από το κυνήγι της εύκολης ζωής και της καλοπέρασης, να έ­χουν αυξηθεί σημαντικά οι διάφορες αρρώ­στιες.

Τέλος, υπάρχουν και οι περιπτώσεις αγίων ανθρώπων πού ζήτησαν οι ίδιοι από τον Θεό να τους δώση μια αρρώστια. Και το ζήτησαν, ή για "να ξοφλήσουν" για τις αμαρτίες τους ή για να ανταποκριθούν στην μεγάλη αγάπη του Θεού ή, τέλος, για να βοηθηθούν κάποιοι άλλοι άνθρωποι. Όσοι ζήτησαν αυτή την χάρι από τον Θεό, κινήθηκαν με μεγάλη αγάπη προς Αυτόν και προς τους ανθρώπους. Και η αγάπη τους αυτή τους έκαμε να είναι τα αγαπημένα παιδιά του Θεού. Ωστόσο χρειάζεται προσοχή εκ μέρους μας μήπως επιχειρήσουμε να τους μιμηθούμε, ενώ βρισκόμαστε σε πολύ χαμη­λότερα πνευματικά επίπεδα. Διότι τότε υπάρ­χει κίνδυνος να γογγύσουμε εναντίον του Θεού πού παρεχώρησε την δοκιμασία μας, ενώ εμείς οι ίδιοι την είχαμε ζητήσει.

Έλεγε ο μακαριστός γέροντας Πορφύριος: «Ευχαριστώ τον Θεό, πού μου έδωσε πολλές αρρώστιες. Πολλές φορές του λέω: "Χριστέ μου, η αγάπη σου δεν έχει όρια". Το πώς ζω είναι ένα θαύμα. Μέσα στις άλλες μου αρρώ­στιες έχω και καρκίνο στην υπόφυση... Πονάω φοβερά. Προσεύχομαι όμως σηκώνοντας τον Σταυρό του Χρίστου με υπομονή... Πονάω πο­λύ, υποφέρω, άλλα Είναι πολύ ωραία η αρρώ­στια μου. Την αισθάνομαι ως αγάπη του Χρί­στου. Κατανύγομαι και ευχαριστώ τον Θεό. Είναι για τις αμαρτίες μου. Είμαι αμαρτωλός και προσπαθεί ο Θεός να με εξαγνίση. Όταν ήμουν δεκαέξι χρονών παρακαλούσα τον Θεό να μου δώση μια βαριά αρρώστια, έναν καρ­κίνο, για να πονάω για την αγάπη Του και να Τον δοξάζω μέσα από τον πόνο... Ο Θεός δεν λησμόνησε το αίτημα μου, και μου έδωσε αυ­τήν την ευεργεσία μετά από τόσα χρόνια! Τώ­ρα δεν παρακαλώ τον Θεό να μου πάρη αυτό πού Του ζήτησα. Χαίρομαι πού το έχω, για να γίνω κι εγώ συμμέτοχος στα πάθη Του από την πολλή μου αγάπη. Έχω την παιδεία του Θεού. Ον γαρ αγαπά Κύριος παιδεύει. Η αρ­ρώστια μου είναι μία ιδιαίτερη εύνοια του Θεού πού με καλεί να μπω στο μυστήριο της αγάπης Του... Γι' αυτό δεν προσεύχομαι να με κάνη ο Θεός καλά. Προσεύχομαι να με κάνη καλό».

2. Ο σκοπός και η ωφέλεια των ασθενειών

Εξετάσαμε έως εδώ τις βασικές αιτίες των ασθενειών. Ας δούμε στην συνέχεια την ωφέ­λεια που μας προξενούν.

Η ασθένεια είναι μία επίσκεψη του Θεού προς τον άνθρωπο. Είναι μία εκδήλωση της α­γάπης Του, πού έχει ως σκοπό την θεραπεία της ψυχής μας από την αρρώστια της αμαρ­τίας. «Ο Θεός δίνει τις αρρώστιες για την υ­γεία της ψυχής», λένε οι άγιοι Πατέρες.

Ο ιερός Χρυσόστομος μιλώντας για τον παράλυτο, πού επί τριάντα οκτώ χρόνια περί­μενε την θεραπεία του, λέγει ότι η αρρώστια του «έδειξε την φιλανθρωπία του Θεού. Διότι πραγματικά, το να τον παραδώση ο Θεός σε τέτοια αρρώστια, και το να παρατείνη την αρ­ρώστια τόσο πολύ καιρό, είναι απόδειξη πολύ μεγάλης φροντίδος. Όπως ο χρυσοχόος βάζει το χρυσάφι στο χωνευτήρι και το αφήνει να δοκιμάζεται στην φωτιά μέχρις ότου το ιδεί να γίνεται τελείως καθαρό, έτσι κάμνει και ο Θεός: Επιτρέπει να δοκιμάζωνται οι ανθρώπινες ψυχές στις συμφορές τόσο, όσο να γίνουν καθαρές και διάφανες, και να αποκομίσουν πολλή ωφέλεια από την δοκιμασία αυτή. Επο­μένως και αυτό είναι ένα είδος ευεργεσίας, και μάλιστα το μεγαλύτερο», καταλήγει ο Άγιος.

Εάν οι λόγοι του ιερού Χρυσοστόμου μας φαίνονται υπερβολικοί, θα πρέπει να εξετά­σουμε γιατί η αρρώστια θεωρείται ευεργεσία του Θεού. Η απάντηση, σύμφωνα με τους θεοφόρους Πατέρες, βρίσκεται στην πατρική φι­λανθρωπία του Θεού, πού με αγάπη και σοφία βρίσκει τον τρόπο να θεραπεύση την άρρωστη ψυχή μας. Οι αρρώστιες, όπως και οι άλλες θλίψεις πού παραχωρεί ο Θεός στην ζωή μας, είναι, κατά τους αγίους Πατέρες, «φάρμακα πού θεραπεύουν την ψυχή μας, και την πολυχρονισμένη κακία πού βρίσκεται στο βάθος της, καθώς έχουν μέσα τους το πικρό και δη­κτικό, και μπορούν να δώσουν στην ψυχή την υγεία ευκολότερα από τα άλλα μέσα», δη­λαδή την νηστεία, την αγρυπνία, κλπ.

Η πνευματική ωφέλεια πού προξενεί η σω­ματική ασθένεια Είναι μία πραγματικότητα πού βίωσαν όλοι οι Άγιοι της Εκκλησίας μας. Γι' αυτό ακριβώς, όταν ο Κύριος τους ε­πισκεπτόταν με την ασθένεια, δεν ζητούσαν να απαλλαγούν από αυτήν, άλλα να τους δώση δύναμη να υπομείνουν.

Ένας Γέροντας, πού υπέφερε από υδρωπικία, έλεγε στους αδελφούς πού πήγαιναν να τον περιποιηθούν: "Πατέρες εύχεσθε, ώστε να μην προσβάλη παρόμοια ασθένεια την ψυχή μου. Όσο για την σωματική ασθένεια, παρα­καλώ τον Θεό να μην με θεραπεύση αμέσως, διότι αν και ο εξωτερικός μας άνθρωπος φθεί­ρεται, ο εσωτερικός όμως ανακαινίζεται μέρα με την ημέρα"». Αισθανόταν δηλαδή ο Άγιος αυτός, κατά το πρότυπο του αποστόλου Παύλου, την αυξανόμενη ωφέλεια στην ψυχή του από την οδυνηρή αυτή ασθένεια.

Ο μακαριστός γέροντας Παΐσιος μιλώντας από την εμπειρία της μεγάλης δοκιμασίας του έλεγε: «Όταν το σώμα δοκιμάζεται, τότε η ψυχή αγιάζεται... Μεγάλη τιμή θα μου έκαμε ο Χριστός να υπέφερα ακόμη περισσότερο για την αγάπη Του, αρκεί να με ενίσχυε, ώστε να αντέχω, και μισθό δεν θέλω... Όσο ωφελή­θηκα από την αρρώστια δεν ωφελήθηκα από όλη την άσκηση πού είχα κάνει μέχρι τότε». «Μεγάλο πράγμα η υγεία, άλλα και το καλό πού προσφέρει η αρρώστια, η υγεία δεν μπορεί να το δώση! Πνευματικό καλό! Είναι πολύ με­γάλη ευεργεσία, πολύ μεγάλη! Καθαρίζει τον άνθρωπο από την αμαρτία, και μερικές φορές του εξασφαλίζει και μισθό. Η ψυχή του αν­θρώπου Είναι σαν το χρυσάφι και η αρρώστια είναι σαν την φωτιά πού την καθαρίζει. Βλέ­πεις, και ο Χριστός είπε στον απόστολο Παύλο: Η δύναμις μου εν ασθένεια τελειούται. Ο­σο περισσότερο ταλαιπωρηθή με κάποια αρ­ρώστια ο άνθρωπος, τόσο περισσότερο εξαγνί­ζεται και αγιάζεται, αρκεί να κάμνη υπομονή και να την δέχεται με χαρά... Η σωματική αρρώστια βοηθά στην θεραπεία της πνευμα­τικής αρρώστιας. Την εξουδετερώνει με την ταπείνωση που φέρνει».

Αξίζει να αναφερθή εδώ η μαρτυρία μιας εκλεκτής ψυχής πού έπασχε από μυασθένεια πάνω από 30 χρόνια, και εκοιμήθη πριν από λίγο καιρό σε άσυλο ανιάτων:

«Η καρδιά μου αγαπούσε δυνατά τον Πλα­στουργό της. Αυτός ήταν ο πλούτος και η τρο­φή μου! Άλλα αν όλα τα χρόνια ήμουν κάτω από την προστασία και την αγάπη Του, το 1980... βρέθηκα σε καταιγισμό αγάπης!... Από το κεφάλι μέχρι τα δάκτυλα των ποδιών μου ήμουν ακίνητη... Τα μάτια δεν άνοιγαν για να δουν, άλλα και όταν άνοιγαν τα έβλεπα ή θαμπά ή διπλά. Δεν μπορούσα να μιλήσω κα­θόλου,... τα πνευμόνια δεν λειτουργούσαν από μόνα τους. Είχα πάντα οξυγόνο, μερικές φορές και αναπνευστήρα... Είχα για 3 συνεχή χρόνια όρο χωρίς να παίρνω από το στόμα ούτε μια κουταλιά γάλα. Έτσι δοκίμασα στον τέλειο βα­θμό της την πείνα και την δίψα... Η δόση των καθημερινών μου φαρμάκων έφθανε τα 60-70 χάπια με άδειο τελείως στομάχι. Πολλές φο­ρές πλησίασα την γεύση του θανάτου.


Όλα αυτά φαίνονταν σαν ταλαιπωρίες, ό­μως η πραγματικότητα ήταν άλλη. Ποτέ δεν θα μπορέσω να περιγράψω την γλυκύτητα και την εσωτερική ανάπαυση και χαρά... Βυθίζο­μαι σε ωκεανούς χαράς και ευτυχίας. Και αι­τία αυτών η μακροχρόνια ασθένεια μου».

3. Η πνευματική αντιμετώπιση της ασθενείας

Η προϋπόθεση για να ωφεληθεί ο άν­θρωπος από την δοκιμασία της αρρώστιας του είναι να την αντιμετώπιση πνευματικά. Τότε ευχαριστεί τον Θεό, ο οποίος σαν καλός πα­τέρας τον αξίωσε της παιδείας Του, ενθυμούμενος τον προφητικό λόγο: 0ν αγαπά Κύριος παιδεύει, μαστιγεί δε πάντα υιόν ον παραδέ­χεται. Ενθυμείται ακόμη τον λόγο του Απο­στόλου Τι εστίν υιόν ον ου παιδεύει πατήρ, και αφήνεται στην πρόνοια του θεού, του μοναδικού Ιατρού της ψυχής και του σώματος. Ας δούμε αναλυτικότερα ποια είναι η πνευ­ματική αντιμετώπιση της ασθενείας.

α. Με προσευχή

Ο πιστός χριστιανός ασκεί σε όλη του την ζωή το έργο της προσευχής. Πολύ περισσότερο όμως αισθάνεται την ανάγκη να καταφύγει με την προσευχή στον Θεό, κατά την περίοδο της ασθενείας του. Εν ήμερα θλίψεώς μου τον Θεόν εξεζήτησα, λέγει και ό προφήτης Δαυίδ

Αναφέρεται στο Γεροντικό για κάποιον άρ­ρωστο μοναχό που ζήτησε την προσευχή του αγίου Βαρσανουφίου για να θεραπευθή. Κι ε­κείνος του απάντησε: «Αδελφέ, γιατί φωνά­ζεις; Γιατί στέλνεις μακριά δεήσεις, ενώ έχεις πολύ κοντά σου τον Ιησού να στέκη και να ποθή να Τον καλέσης σε βοήθεια σου; Φώναξε Του: "Κύριε, Ιησού ελέησε με!", και θα σου αποκριθή. Άγγιξε την άκρη του ιματίου Του και θα σου θεραπεύση, ‘οχι μόνο την μία, την σωματική αρρώστια, άλλα όλες σου τις αρρώ­στιες... Μην θλίβεσαι, είναι κοντά το έλεος του Θεού».

Η προσευχή, έστω και αν δεν έχει σαν απο­τέλεσμα την άμεση θεραπεία, πολύ ωφελεί τον άρρωστο. Τον ενισχύει πνευματικά και τον δυ­ναμώνει στην πίστη. Τον ανανεώνει ολόκληρο και τον βοήθα να αντιμετώπιση σωστά την αρ­ρώστια του και να ωφελείται από αυτήν.

Είναι σημαντικό βέβαια να τονίσουμε ότι ο πιστός θα πρέπει από υγιής να ασκηθεί και να αγαπήσει την προσευχή. «Πριν αρρωστήσης αναζήτησε τον θεραπευτή», μας προτρέπουν οι Άγιοι. Διότι όταν η αρρώστια συνοδεύεται από αβάσταχτο πόνο, είναι πολύ δύσκολο ο νους, και ειδικά ο αγύμναστος, να συγκεντρωθή και να υψωθή προς τον Θεό. Ο πόνος του σώματος αναγκάζει τον νου να προσηλωθή στο σημείο του πόνου.

Ρώτησαν τον γέροντα Παΐσιο πώς αντιμε­τωπίζει κανείς έναν ανυπόφορο πόνο, κι εκείνος απάντησε: «Αν (ο άρρωστος) είναι κοσμικός, με το τραγούδι, αν είναι πνευματικός άνθρω­πος, με την ψαλμωδία». Και συνέχισε ο Γέρον­τας: «Μια μέρα κρύωσα και είχα έναν πονοκέ­φαλο, πού πήγαινε να σπάση το κεφάλι μου. Άρχισα λοιπόν μια πολύ ωραία ψαλμωδία, και μου έφυγε ο πονοκέφαλος. Πραγματικά η ψαλμωδία μαζί με την ευχή πολύ βοηθάει σ' αυτές τις περιπτώσεις· απαλαίνει την ψυχή, την γλυκαίνει».

β. Με υπομονή και ευχαριστία

Η προσευχή μας βοήθα να αντιμετωπί­σουμε σωστά την ασθένεια μας. Και η σωστή και πνευματική αντιμετώπιση της ασθενείας βρίσκεται στην υπομονή και την ευχαριστία. οι άγιοι Πατέρες παρομοιάζουν την αρρώστια με φωτιά πού δοκιμάζει το μέταλλο του αρρώ­στου, και γι' αυτό καλούν τον πιστό να δείξη μεγαλοψυχία και να ευχάριστη τον Θεό. Ωσ­τε, «αν μεν είναι σίδηρος, δηλαδή αμαρτωλός, θα αποβάλη την σκουριά με την φωτιά της ασθενείας. Και αν είναι χρυσάφι, μένει καθαρός και λαμπρός δια της υπομονής, της ανδρείας, της ταπεινώσεως και ελπίδος» πού δείχνει. «Αν υπομένης την ασθένεια με ευχαριστία, ε­κείνη γίνεται για σένα αφορμή στεφάνων», μας λένε οι Άγιοι.

Ο ιερός Χρυσόστομος μας βοηθά να τοπο­θετηθούμε σωστά απέναντι στην δοκιμασία της ασθενείας, στην ιατρική αυτή του Θεού: «Ας μην δυσανασχετούμε, ούτε να δειλιάζου­με όταν μας συμβή κάτι απροσδόκητο, άλλα ας αφήνουμε Αυτόν πού τα γνωρίζει καλά αυ­τά, να δοκιμάζη στην φωτιά την ψυχή μας, όσο καιρό θέλει. Διότι αυτό το κάμνει για το συμ­φέρον και την ωφέλεια των δοκιμαζόμενων... Ένας γιατρός είναι γιατρός όχι μόνον όταν λούζη και τρέφη τον άρρωστο... αλλά και όταν καυτηριάζη και κόβη... Γνωρίζοντας λοιπόν ό­τι ο Θεός είναι περισσότερο φιλόστοργος από όλους τους γιατρούς, μην εξετάζης με περιέρ­γεια, ούτε να ζητάς από Αυτόν λόγο για την θεραπεία».

Γράφει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος σε άρρωστο φίλο του: «Να φιλοσοφής την αρρώ­στια... και να την θεωρής παιδαγωγία για το συμφέρον σου... Άφησε το σώμα να πάσχη τα δικά του, αφού οπωσδήποτε, ή τώρα ή αργό­τερα, θα διαλυθή σύμφωνα με τον φυσικό νόμο. Την ψυχή όμως κράτα την ψηλά, και με τους λογισμούς να βρίσκεσαι μαζί με τον Θεό». Ο ίδιος Άγιος, αναφερόμενος στην δική του πε­ρίπτωση, γράφει: «Πονώ στην αρρώστια μου, άλλα χαίρομαι». Η χαρά αυτή είναι η χαρά του Χρίστου πού γεμίζει την ψυχή του δοκιμα­ζόμενου πιστού· γι' αυτό είναι ανεξήγητη για τον άνθρωπο πού δεν πιστεύει στον Χριστό.

Όταν ο πιστός βλέπει την ασθένεια του με καλό λογισμό, παίρνει πνευματική δύναμη. Βλέπει π.χ. σε πόσο χειρότερη θέση βρίσκον­ται άλλοι ασθενείς, και νοιώθει να αλαφρώνει το βάρος της δικής του ασθενείας. Βλέπει με πόση καρτερία αντιμετωπίζουν άλλοι την α­σθένεια τους και παραδειγματίζεται. Φέρνει στον νου του τα πάθη του Χρίστου και το μέ­γεθος της θείας αγάπης, και συντρίβεται. Χα­ρακτηριστική είναι η ευχή του γέροντος Παϊσίου σε ασθενή: «Καλή υπομονή. Εύχομαι ο Χριστός να σου αυξάνη την αγάπη Του, για να ξεχνιέται ο πόνος σου». Για την αντιμετώπιση των ασθενειών έλεγε επιγραμματικά: «Ο πνευματικά υγιής γλεντά την αρρώστια του. Ο άρρωστος (πνευματικά), υποφέρει»!

Οι Άγιοι όχι μόνο χαίρονται στην αρρώ­στια τους, αλλά, επειδή γνωρίζουν την ωφέ­λεια πού προξενείτε από αυτήν, ανησυχούν ό­ταν μένουν πολύ καιρό υγιείς! Διαβάζουμε στο Γεροντικό:

Ήταν ένας Γέροντας πού συνεχώς κακοπαθούσε και αρρώσταινε. Κάποτε λοιπόν πέρασε έναν ολόκληρο χρόνο χωρίς να πάθη κακό, και γι' αυτό στενοχωριόταν υπερβολικά και έκλαι­γε, λέγοντας:

— Μ' εγκατέλειψε ό Θεός και δεν μ' επισκέ­φθηκε!

4. Η θεραπεία της αρρώστιας και η Ιατρική

Μετά από όσα αναφέραμε για την πνευμα­τική αντιμετώπιση της ασθενείας, είναι χρή­σιμο να εξετάσουμε λίγο και την ιατρική αντι­μετώπιση της. Πώς βλέπει την ιατρική επι­στήμη ο πιστός χριστιανός;

Όταν μιλούμε για την θεραπεία κάποιας αρρώστιας δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι ο μοναδικός Ιατρός των ψυχών και των σωμά­των είναι ο Χριστός. Όπως κατά την επί γης παρουσία Του, έτσι και τώρα, δύναμις παρ Αυτού εξέρχεται και ιάται πάντας. Εάν Ε­κείνος πού δημιούργησε την ψυχή και το σώμα μας θέληση να μας θεραπεύση, μπορεί να το κάμη, έστω και αν είμαστε καταδικασμένοι από την ιατρική επιστήμη. Και πάλι, εάν ο Κύριος κρίνη ότι χρειάζεται να παραταθή ο ασθένεια μας, κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να μας θεραπεύση. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι θα υποτιμήσουμε την ιατρική επιστήμη.

Ο χριστιανός πού πιστεύει ακράδαντα στην θαυματουργική χάρι του Χρίστου καταφεύγει στους γιατρούς με την πεποίθηση ότι και αυτοί ενεργούν με φωτισμό Θεού. Ο λόγος της Σοφίας Σειράχ είναι σαφής: «Να τιμάς τον γιατρό όπως αρμόζει,.., διότι ο Κύριος τον έκαμε (για­τρό) . Βέβαια, η θεραπεία προέρχεται από τον ύψιστο Θεό... Ο Κύριος όρισε να φυτρώνουν φαρμακευτικά βότανα από την γη, και ο συνε­τός άνθρωπος δεν τα αποστρέφεται... Ο Θεός έδωσε στους ανθρώπους την ιατρική επιστήμη, ώστε να δοξάζεται με τα θαυμαστά έργα Του. Με τους γιατρούς και τα φάρμακα ο Θεός θε­ραπεύει και αφαιρεί τους πόνους του ασθενούς».

Ο λόγος της Αγίας Γραφής τοποθετεί σω­στά τον πιστό απέναντι στην ιατρική επιστή­μη. Την βλέπει ως δώρο Θεού προς τον άνθρω­πο. Οι χριστιανοί «πού προστρέχουν στους για­τρούς έχουν την ελπίδα τους στον Θεό, και το κάμνουν λέγοντας: "Στο όνομα του Κυρίου εμπιστευόμαστε τους εαυτούς μας στους για­τρούς, διότι μέσω αυτών μας δίνει την θερα­πεία". Ο πιστός έχει την απόλυτη βεβαιότητα ότι καταφεύγοντας στους γιατρούς γίνεται το θέλημα του Θεού και τίποτε άλλο. Αυτό το αισθάνεται συχνά και ο γιατρός, ιδιαίτερα δε ο πιστός. Υπάρχουν μαρτυρίες χειρούργων πού ένοιωθαν να καθοδηγή κάποιος άλλος το χέρι τους στην διάρκεια δύσκολων εγχειρήσεων.

Βέβαια, «η καταφυγή στην ιατρική επι­στήμη δεν αναιρεί την επίκληση της θείας βοη­θείας. Οι Χριστιανοί, χωρίς να αρνούνται την ιατρική βοήθεια, πρέπει να προσεύχωνται ώσ­τε να φώτιση ό Θεός τους γιατρούς να κάμνουν την σωστή διάγνωση, να προβούν στις απαραί­τητες εξετάσεις και να καθορίσουν την κατάλ­ληλη θεραπεία». Όταν ο Θεός παρέχει την θεραπεία της ασθενείας μέσω της ιατρικής επι­στήμης, η θεραπεία ακολουθεί τους φυσικούς νόμους πού Εκείνος καθώρισε. Μπορεί βέβαια ο Θεός, το ίδιο εύκολα, να δώση την θεραπεία με έναν θαυματουργικό τρόπο, παρακάμπτον­τας τους φυσικούς νόμους. Θα πρέπει όμως να υπάρχη σοβαρός λόγος, και ο άνθρωπος να έχει πολύ πίστη και ταπείνωση.

5. Η θεία παρηγοριά

Στις δύσκολες ώρες της ασθενείας ο Θεός δεν εγκαταλείπει τον άνθρωπο αβοήθητο. Στέλνει κάποιον άλλον άνθρωπο για συμπα­ράσταση και ενίσχυση του ασθενούς, η επεμ­βαίνει με υπερφυσικό τρόπο όταν λείπη η αν­θρώπινη παρηγοριά. Ας δούμε πώς παρηγο­ρούσαν οι Άγιοι, μέσα από την πείρα τους και την χάρη του Θεού.

Ο άγιος Βαρσανούφιος στηρίζοντας έναν αρχάριο Μοναχό, πού δεν μπορούσε να σήκω­ση το βάρος της αρρώστιας του, έλεγε: «Ας υπομείνουμε, παιδί μου, με ευχάριστη διάθεση αυτή την θλιβερή ασθένεια, για να μας επι­σκίαση πλούσια το έλεος του Θεού, και ας μην χάσουμε το θάρρος μας, για να μην βρεθούμε αιχμαλωτισμένοι από την ακηδία, από την ο­ποία γίνεται η αρχή της απώλειας μας. Θυ­μήσου, παιδί μου, ότι αυτός πού θα ύπομείνη ως το τέλος, εκείνος θα σωθή. Παιδί μου, μην αδιάφορης για την ωφέ­λεια πού φέρνει η παιδαγωγία του Κυρίου... Ο απόστολος Παύλος μας λέγει: "Αν είστε χωρίς παιδαγωγία, στην οποία έλαβαν μέρος όλα τα γνήσια παιδιά, αποδεικνύετε με αυτό ότι είστε νόθα και όχι παιδιά του Θεού". "Αν λοι­πόν κι εσύ σήκωσης την αρρώστια σου με ευχαριστία, γίνεσαι υιός» γνήσιος.

Η αγία Συγκλητική, η οποία έκτος από το οσιακό πήρε και το μαρτυρικό στεφάνι της α­σθενείας, έλεγε: «Η αρρώστια είναι το καλύ­τερο και αποτελεσματικότερο φάρμακο για την ολοκληρωτική εξάλειψη του σαρκικού φρο­νήματος. Και η μεγαλύτερη άσκηση είναι τού­τη, το να έχει κανείς εγκαρτέρηση στις αρρώ­στιες και να ευχάριστη τον Θεό... Ας μην αδημονούμε λοιπόν όταν αρρωσταίνουμε, άλλ' ας ευχαριστούμε τον Θεό πού όλα τα οικο­νομεί για το συμφέρον μας, και πολλές φορές, με την πρόσκαιρη αρρώστια του φθαρτού σώ­ματος, χαρίζει στην αθάνατη ψυχή υγεία και σωτηρία αιώνια».

Η φιλανθρωπία του Θεού χαρίζει ένα μέ­ρος από την ουράνια απόλαυση σ' εκείνους πού στερούνται την ανθρώπινη παρηγοριά πάνω στο κρεβάτι του πόνου:

Πριν από μερικές δεκαετίες ζούσε στα Κατουνάκια του Αγίου Όρους ένας πολύ απλός Γέροντας, ο π. Γεώργιος. έμενε μόνος του ηλι­κιωμένος και εγκαταλελειμμένος. Κάποτε απο­φάσισε να τον επισκεφθεί γνωστός του μονα­χός. Όταν πλησίασε στην γειτονική καλύβη, ρώτησε για τον Γέροντα, αλλά δεν τον είχαν ιδεί...

Έφθασε λοιπόν στην καλύβη με αγωνία και, όταν είδε ησυχία μεγάλη έξω και μέσα, ανησύ­χησε περισσότερο. Άρχισε να φωνάζη δυνατά και να χτυπάη την πόρτα, αλλά τίποτε. Τε­λικά πίεσε την πόρτα και την άνοιξε και μπήκε μέσα. Βλέπει τον Γέροντα ξαπλωμένο στο κρε­βάτι και του λέει:

— Ευλογείτε, Γέροντα, τι κάνεις; Ηρθα να σε ιδώ.

Εκείνος απήντησε πολύ στενοχωρημένος: - Ευλογημένε μου, καλύτερα να μην ερχό­σουν, γιατί μόλις μπήκες, μου έδιωξες τον άγιο Άγγελο που με υπηρετούσε. Γι' αυτό δεν σου άνοιγα. Άλλη φορά να μην έρθης, ευλογημένε μου, γιατί μου διώχνεις τον άγιο Άγγελο!

Έφυγε ο αδελφός για το Κελλί του, και έμεινε ο Γέροντας ξαπλωμένος στα σανίδια του κρεβατιού, τελείως μεν εγκαταλελειμμένος από τους ανθρώπους, αλλά για να έχη εγκαταλεί­ψει τον εαυτό του στα χέρια του Θεού, ο Θεός τον αξίωσε να υπηρετήται από Αγγέλους.

Ό γέροντας Παΐσιος είχε και ο ίδιος ανά­λογη εμπειρία. Διηγείται:

Κάποτε ήμουν επί δεκαπέντε μέρες άρρω­στος με πυρετό, ρίγος, χωρίς σόμπα, μόνος, δεν μπορούσα να κάνω ένα τσάϊ, ούτε να βγω έξω. Πίστευα ότι θα πέθαινα, και έρριξα επάνω μου το Σχήμα του γέροντα μου, του παπα-Τύχωνα. Τότε αισθάνθηκα τέτοια χάρι! Βρέ­θηκα έξω από το Κελλί μου μέσα σε φως, και έβλεπα με άλλα μάτια τα πάντα. Τα πουλιά, τα ψάρια, τους πλανήτες, τον κόσμον όλον. Και όλα αυτά μιλούσαν και έλεγαν ότι, όλα τα έκανε ο Θεός για σένα, τον άνθρωπο.

Παρακαλούσα τον Θεό, όταν πεθάνω να εί­μαι μόνος, και μόνο μ' αυτή τη σκέψη πλημ­μύριζα από χαρά και αγαλλίαση. Η ανθρώ­πινη εγκατάλειψη και η στέρηση της ανθρώ­πινης παρηγοριάς φέρνει πλούσια την θεϊκή παρηγοριά .

Επίλογος

Ο άγιος Γρηγόριος ο Διάλογος αναφέρει για έναν Άγιο πού ζούσε στην Ρώμη:

Ήταν φτωχός σε υλικά αγαθά, άλλα πλού­σιος σε αρετές. Το σώμα του παρέλυσε από μία πολύχρονη αρρώστια ώστε να μην μπορή να μετακίνηση καθόλου ούτε πόδι ούτε χέρι. Για τις ανάγκες του του παραστεκόταν η μη­τέρα του με τον αδελφό του, και ό,τι δεχόταν από ελεημοσύνη το έδινε σε άλλους φτωχούς. Όσο για τον πόνο τον υπέμεινε με ευχαριστία, υμνολογώντας νύχτα-μέρα τον Θεό.

Σαν έφθασε ο καιρός να ανταμειφθεί η τόση του υπομονή, το σώμα του σταμάτησε να πονάη. Και καθώς κατάλαβε πώς πλησίαζε στον θάνατο, παρακάλεσε αυτούς πού φιλοξενούσε, να σηκωθούν και να ψάλουν μαζί του ύμνους στον Θεό...

Ξαφνικά, και ενώ κι ο ίδιος ο ετοιμοθάνατος έψαλλε μαζί τους, τους σταμάτησε λέγοντας:

- Σωπαστε! Δεν ακούτε πώς αντηχούν οι ύμνοι στον ουρανό;

Προσέχοντας σ' αυτούς τους ύμνους, πού ά­κουγε μυστικά με τ' αυτιά της καρδίας, λύθη­κε από τα δεσμά του σώματος η αγία εκείνη ψυχή. Και καθώς έβγαινε, τόση ευωδία σκορ­πίστηκε στον τόπο εκείνο, πού όλοι οι παρευ­ρισκόμενοι γέμισαν από ανέκφραστη γλυκύ­τητα, ώστε και μ' αυτό το σημείο να γίνη φα­νερό ότι την ψυχή υποδέχθηκαν οι Άγγελοι πού έψαλλαν εκείνους τους ουράνιους ύμνους.


http://www.zoiforos.gr