Πνεύμα ο Θεός - Κυριακή της Σαμαρείτιδας

Πνεύμα ο Θεός

«Πνεύμα ο Θεός, και τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν». Είναι πανθομολογούμενο ότι ο διάλογος του Χριστού με τη Σαμαρείτιδα είναι ένας από τους πιο βαρυσήμαντους που διαβάζουμε στα Ευαγγέλια. Εδώ επικεντρώνεται το βάθος και η ουσία της χριστιανικής λατρείας.

Ο Χριστός και η Σαμαρείτιδα

Ο Χριστός πηγαίνει από την Ιουδαία στη Γαλιλαία. Αλλά «έδει δε αυτόν διέρχεσθαι δια της Σαμαρείας» (Ιω.4,4), έπρεπε όμως να περάσει από τη Σαμάρεια, μας λέει το Ευαγγέλιο. Και αυτό, όχι γιατί ήταν ο μόνος δρόμος που μπορούσε να χρησιμοποιήσει. Θα μπορούσε να πάει και από την άλλη όχθη του Ιορδάνη. Όμως έπρεπε οπωσδήποτε ο Χριστός να περάσει από τη Συχάρ, για να συναντήσει τη Σαμαρείτιδα. Αυτό το «έδει», δηλαδή αυτό το «έπρεπε» της ανεξιχνίαστης βουλής του Θεού, έστω και αν σε μας φαίνεται τυχαίο, απροσδόκητο και απρόοπτο, στις ποικίλες περιστάσεις και τα γεγονότα της καθημερινής μας ζωής είναι η «μυστική μέθοδος» που ο Θεός ακολουθεί, για να μας συναντήσει.

Ο Χριστός ήθελε να συναντήσει τη Σαμαρείτιδα «πλησίον του χωρίου ο έδωκεν Ιακώβ Ιωσήφ τω υιώ αυτού» (Ιω. 4,50, κοντά στο χωράφι που είχε δώσει ο Ιακώβ στο γιό του Ιωσήφ. Οι Σαμαρείτες, μέσα στις αιρετικές θρησκευτικές τους προτιμήσεις, ήταν προσκολλημένοι στις δύο αυτές βιβλικές μορφές, τον Ιακώβ και τον Ιωσήφ. Ιουδαίοι και Σαμαρείτες βρίσκοντας σε μια διαρκή διαμάχη και αντιπάθεια λόγω των θρησκευτικών τους διαφορών. Αυτό δεν εμπόδισε τον Χριστό, κουρασμένο από την οδοιπορία, να καθίσει στο πηγάδι του Ιακώβ και να περιμένει, για να συναντήσει τη Σαμαρείτιδα. Αυτό σημαίνει ότι πράγματι ο Θεός μας αναζητά, έρχεται πάντοτε και μας περιμένει στο δικό μας χώρο, στις συνθήκες της δικής μας ζωής, στις ασχολίες και τα ενδιαφέροντά μας, στα γεγονότα, στις εμπειρίες και τα βιώματα της καθημερινότητάς μας.

Πνευματική λατρεία.

Άραγε, που βρίσκεται ο Θεός και που πρέπει να Τον προσκυνούμε; Αυτό, ουσιαστικά, είναι το ερώτημα που θέτει η Σαμαρείτιδα στον Χριστό. Μια γυναίκα η οποία μέσα στην απλότητά της και την ηθική της αταξία εκφράζει τη διαχρονική πανανθρώπινη αναζήτηση του Θεού. Σ’ αυτή την αναζήτηση η απάντηση του Χριστού είναι επαναστατική. Ο Θεός είναι πνεύμα και το «πνεύμα όπου θέλει πνει» (Ιω. 3,8). Ο Θεός βρίσκεται παντού, μέσα μας και γύρω μας. ο κόσμος που ζούμε είναι διάχυτος από τις ενέργειες Του και η πραγματικότητά μας διαποτισμένη από την παρουσία Του. Το μυστήριο Του είναι μια αλήθεια που μας απελευθερώνει από το νόμο και τις σκιές, τα σύμβολα και τις τυπικές διατάξεις. Κάθε φορά που ο άνθρωπος ανταποκρίνεται στην απαίτηση του Χριστού να λατρεύει τον Θεό «εν πνεύματι και αληθεία», γκρεμίζει μέσα του όλα τα είδωλα της θρησκείας και κάθε ιδεολογίας που δημιουργεί μέσα στην ιστορία, αλλά και στην καθημερινή του ζωή. Συνειδητοποιεί ότι η χριστιανική πίστη και λατρεία είναι η αποκάλυψη του Θεού και όχι μια ακόμη «ανακάλυψη» του ανθρώπου.
Αυτό σημαίνει ότι η Εκκλησία δεν είναι μια θρησκεία δίπλα στις άλλες, έστω και η καλύτερη. Γιατί όπου θρησκεία, κάθε εικασία, δοξασία και πεποίθηση του ανθρώπου για τον θεό. Καθετί που δημιουργεί ο άνθρωπος μέσα του για τον θεό. Για έναν θεό που ο άνθρωπος σκέφτεται, φαντάζεται και επινοεί μέσα στις φοβίες και τις ανασφάλειές του. Όπου όμως Εκκλησία, η φανέρωση του ίδιου του Θεού, η εκδήλωση της θυσιαστικής και λυτρωτικής Του αγάπης για τον άνθρωπο και τη εμπειρία της παρουσίας της δύναμης και της σώζουσας χάριτός Του. Η ιστορία του χριστιανισμού και η καθημερινή πράξη μαρτυρεί πάντοτε την ανθρώπινη αδυναμία. Την αποτυχία να λατρεύουμε τον Θεό «εν πνεύματι και αληθεία».

Αγαπητοί αδελφοί, στο διαρκή αγώνα της πνευματικής μας ζωής συχνά παραμορφώνουμε και αλλοιώνουμε το αληθινό νόημα της χριστιανικής πίστης και λατρείας. Εγκλωβισμένοι, περιορίζουμε και εξαντλούμε τη θρησκευτικότητά μας σε εξωτερικούς τύπους και κανόνες. Υποτασσόμαστε τυφλά στο «γράμμα» διατάξεων και νόμων. Αδιαφορούμε και προδίδουμε το «πνεύμα» όλων αυτών που η Εκκλησία καθιέρωσε, για να μας βοηθούν κα όχι να μας αιχμαλωτίζουν. Η πληθώρα των τυπικών διατάξεων και κανόνων με τους οποίους είναι δομημένη η χριστιανική μας ζωή απαιτούν διάκριση, σύνεση και φωτισμό, για να μην εκφυλίζονται σε τυπολατρία, αλλά να αποτελούν αλήθεια που γεμίζει και σώζει τα πάντα. Αμήν.

Αρχιμ. Ν.Κ

Φωνή Κυρίου, 2 Μαΐου 2010