Ένα κομμάτι ασκητικής ερήμου στην Αττική γη ...

Την πρόταση Ζωής που Ευαγγελίζεται ο Χριστιανισμός δεν είναι έτοιμες συνταγές, δεν είναι η ατομική τακτοποίηση μας, ούτε ο εφησυχασμός που γεννιέται από την τήρηση εξωτερικών τύπων. Αλλά «είναι αγώνας, για να γίνει κανείς γνήσιος, να μπορέσει να σπάσει τον ατομικισμό του και να ανοιχτεί πραγματικά στον άλλον.»2

 

Αντάξιοι φορείς που επιβεβαιώνουν αυτήν την μαρτυρία της Εκκλησίας αδιάκοπα μέσα στην ιστορία είναι και οι δια Χριστόν σαλοί που « έρχονται να μας θυμίσουν τον χαρακτήρα της ¨μωρίας¨ του ευαγγελικού κηρύγματος, το ασυμβίβαστο της σωτηρίας και της αγιότητας με την ικανοποίηση που δίνει η κοινωνική υπόληψη και η αντικειμενική αναγνώριση της αρετής.»3

Τι ακριβώς όμως είναι ένας δια Χριστόν σαλός ; «Αντιλαμβανόμαστε πως ο σαλός είναι ένας ξένος. Είναι απαλλαγμένος από τους συνηθισμένους δεσμούς της οικογενειακής ζωής - ¨δεν είναι γιός κανενός, αδελφός κανενός, πατέρας κανενός¨- άστεγος, περιπλανώμενος, συχνά ένας εξόριστος. Συνήθως δεν είναι ερημίτης, και περνά τη ζωή του συνεχώς παρέα με άλλους ανθρώπους. Ωστόσο, παραμένει, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ξένος, εξόριστος, στο περιθώριο της οργανωμένης κοινωνίας ,μέσα στον κόσμο, αλλά « ουχί εκ του κόσμου». Ο σαλός είναι ελεύθερος , ένας ξένος - και επομένως ικανός, να εκπληρώνει έναν προφητικό ρόλο»4

Μια ανάλογη περίπτωση δια Χριστόν σαλότητας ήταν και η μακαρία γερόντισσα Ταρσώ, που ασκήθηκε όχι σε κάποια μακρινή Θηβαϊδα της Ανατολής ή του Βορρά , αλλά κάπου εδώ κοντά μας ( ανάμεσα μας ) στα Μεσόγεια , σε ένα γυναικείο μοναστήρι της Κερατέας. Η δια Χριστόν Σαλή Ταρσώ ( ή Ταρασία ) Ζαγοραίου γεννήθηκε στις 4 Ιουλίου του 1910 στο χωριό Ρογό, της περιοχης Κορθίου της Άνδρου και ήταν η μικρότερη από τα έξι παιδιά της οικογενείας της.5

Βρισκόταν περίπου στην ηλικία των 14 ετών όταν κλήθηκε από τη χάρη του Αγίου Πνεύματος να παλέψει στο αγώνισμα της δια Χριστόν σαλότητας . Η κλίση της Ταρσώ μας ενδιαφέρει για αρκετούς λόγους για τους οποίους θα γίνει αναφορά στην πορεία του κειμένου.

Είναι προφανές ότι στον Ελλαδικό χώρο δεν έχουμε καταγεγραμμένες πληροφορίες - μαρτυρίες μιας Γυναικείας δια Χριστόν σαλότητας , εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις όπως π.χ. της Σοφία Χορτοκορίδου από την Βόρεια Ελλάδα, η οποία και πάλι δεν δείχνει τόσο ακραία σαλότητα όσο εκείνη της Ταρσώς. Αντίθετα, στην Ρωσία η ασκητική αυτή πρακτική εφαρμόστηκε κυρίως κατά το 18ο και 19ο αιώνα , όπου υπήρχε μεγάλο πλήθος δια Χριστόν σαλών ανδρών και γυναικών ` μάλιστα υπάρχουν μαρτυρίες ότι αρκετοί χριστιανοί καθοδηγούνταν πνευματικά από αυτούς.

Η μητέρα της Ταρσώς είχε μια εκκλησιαστική ιδιαιτερότητα που νομίζω ότι αξίζει να αναφερθεί. Ακολουθούσε το παλαιό ημερολόγιο , όταν κάποια μέρα αποφάσισαν να επισκεφτούν την Ιερά μονή Παναγίας Πευκοβουνογιατρίσης, στην Κερατέα6 για να «θεραπευθεί» η κατά κοινή ομολογία άρρωστη Ταρσώ ( οι ψυχίατροι είχαν ήδη διαγνώσει «σχιζοφρένεια» και της είχαν κάνει λοβοτομή! )7

Ήταν δηλαδή δυο φορές «τρελή». Μια φορά για τον κόσμο , σύμφωνα με την ψυχιατρική διάγνωση και μια φορά για τον Χριστόν.8 Μείνανε αρκετό διάστημα στο μοναστήρι και στο μεταξύ η Ταρσώ αποφάσισε να μείνει λίγο ακόμα ...; αυτό το λίγο ακόμα τελικά ήταν ολόκληρη η ζωή της.9

Η στάση της Ταρσώς για το ημερολογιακό ζήτημα έχει εξίσου ιδιόμορφο ενδιαφέρον . Σε ερωτήσεις που της απηύθυναν διάφοροι πιστοί που την επισκέπτονταν στο μοναστήρι για το ποιο ημερολόγιο πρέπει να ακολουθούν η ίδια απαντούσε , ως εξής : «Για το ημερολόγιο, αν θα πας με το νέο ή με το παλαιό, σε αυτό είσαι ελεύθερη να κάνεις ότι θέλεις. Μόνο να είσαι μέσα στην Εκκλησία»10 και αλλού πάλι : «Γιατί, πειράζει να δοξάζεται δυο φορές ο Θεός ;»11

Δεν γνωρίζω αν πρόκειται για συγκυρία, αλλά σχεδόν παρόμοια λόγια με αυτά τα τελευταία της Ταρσώς «πειράζει να δοξάζετε δυο φορές ο θεός ;», είχε εκφράσει και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσογαίας κ Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος σε μια ομιλία του σε νεανική σύναξη , αναφερόμενος για μια ζεστή ενορία Ρωσσοπόντιων στους Θρακομακεδόνες, που πρόσφατα αποφάσισαν ότι θέλουν να ανήκουν κανονικά στην μητρόπολη Μεσογαίας κ Λαυρεωτικής και να εξακολουθούν να ακολουθούν το Ιουλιανό ημερολόγιο .

Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι και ο ίδιος ο Σεβ. κ. Νικόλαος είχε συναντήσει πριν μερικά χρόνια στο Άγιον ¨Ορος έναν Ρουμάνο δια Χριστόν Σαλό, τον πατέρα Ηρωδίωνα. Μετά από την συνάντηση που είχε μαζί του διηγείται εξομολογητικά τα εξής : «Έφυγα και ξαναβυθίστηκα στα σκουπίδια του εαυτού μου. Εκείνος έμεινε πατώντας πάνω στα σκουπίδια της λογικής αυτού του κόσμου. Τον σκεπτόμουν και θαύμαζα την αντοχή και τον ηρωισμό του. Μέχρι σήμερα, ενώ αντιλαμβάνομαι την αξία και το μεγαλείο της λογικής του, δεν μπορώ να συλλάβω την δομή της. Σίγουρα η λογική είναι μεγαλύτερη εκτροπή από την διά Χριστόν σαλότητα. Ίσως όμως και ο σταυρός της να είναι τελικά βαρύτερος από τον σταυρό του π. Ηρωδίωνα.

Πάνω στο πανεπιστήμιο των σκουπιδιών και της σαλότητος, τόλμησα να προβάλω την λογική, την αίγλη και την φινέτσα της νωπής τότε εμπειρίας μου στο Harvard και το ΜΙΤ. Τότε άρχισαν τα σκουπίδια να ευωδιάζουν σαν λουλούδια, τα ζωύφια να μεταμορφώνονται σε πουλάκια, οι ξεσχισμένες σακούλες σε πτυχία και δημοσιεύματα και ο π. Ηρωδίων πολύ πιο «έξυπνος», πολύ πιο πετυχημένος από τους Νομπελίστες καθηγητές μου! Η λογική τους έμοιαζε με αγωνιστικό αυτοκίνητο η λογική της διά Χριστόν σαλότητος με πύραυλο. Το πρώτο τρέχει μέχρι 320 χλμ. την ώρα. Το δεύτερο από 29.000 χλμ. την ώρα και πάνω. Το πρώτο κινείται οριζόντια. Το δεύτερο κατακόρυφα. Στην μία περίπτωση, αν υπερβείς το όριο, γκρεμοτσακίζεσαι. Στην δεύτερη, αν το ξεπεράσεις, εκτοξεύεσαι ξεπερνάς την βαρύτητα της γης διαφεύγεις ελευθερώνεσαι. Οι πρώτοι, οι λογικοί, όσο κι αν τρέχουν πατάνε στην γη. Ο π. Ηρωδίωνα έφυγε από αυτόν τον κόσμο χωρίς να την έχει ακουμπήσει. Χωρίς να τον έχει ακουμπήσει ...;».12

Επανερχόμενοι λοιπόν στην σκέψη της Ταρσώς διασαφηνίζεται ότι το ημερολογιακό δεν την απασχολούσε. Αυτή είναι η εξέχουσα Οδό των Αγίων της μιας και αδιαίρετης Εκκλησίας, που δεν φυλακίζει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος σε σεχταρισμούς , σχίσματα και ομαδοποιήσεις, αλλά την αφήνει να κινηθεί ελεύθερα στην Εκκλησία των θεσμών αλλά και των καρδιών!

Για όσους δισταγμούς μπορεί να υπάρχουν για την εκκλησιολογική της τοποθέτηση «ο Θεός με τα χαρίσματα που τις έδωσε μας απήλλαξε από κάθε δισταγμό»13

Δυο ακόμα από τα στοιχεία που έχουμε για την Ταρσώ είναι ότι ήταν άριστη μαθήτρια , είχε υπερεπαρκή μορφωτική κατάρτιση και θα μπορούσε σε άλλες συνθήκες ζωής, να έχει τη δυνατότητα να μελετά πατερικά βιβλία και να αναπτύσσει την πνευματική της γνώση με τη συνεργία και του δικού της νου` εκείνη φαίνεται ότι προτίμησε να παραδώσει ολόκληρο τον εαυτό της και επομένως και την πνευματική της κατάρτιση σε θεογνωσία, στο φωτισμό του Αγίου Πνεύματος. Ήταν όντως διδακτή Θεού!14

Επίσης ήταν αρκετά όμορφη , τόσο ώστε « φρόντιζε ιδιαίτερα να κρύβει το ωραίο της πρόσωπο και τα ωραία μάτια της, που αν τα πρόσεχες κάποιες φορές έδειχναν σαν ένα κομμάτι διαμαντένιου ουρανού!»15 Φανταστείτε πόσα θα είχε να μας πει μια τέτοια αντικομφορμιστική πρόταση ζωής απέναντι σε μια κοινωνία του θεάματος που λατρεύει ναρκισσιστικά το «αυτόείδωλό» της ...;την «αιώνια» ομορφιά της!

Η Ταρσώ δεν συγκαταλέχθηκε ποτέ στην αδελφότητα της μονής. Οι μοναχές είχαν «ενοχληθεί» από την σαλή συμπεριφορά της , γιατί μίλαγε «παράξενα», κορόιδευε και επιτιμούσε τους ξένους που επισκέπτονταν το μοναστήρι , γι αυτό και της είπαν να φύγει από τον ξενώνα της μονής. Έτσι η μόνιμη κατοικία της Ταρσώ ήταν για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα τα μαντριά μαζί με κάποια χαλάσματα της μονής , τα χωράφια και το ύπαιθρο ...;κανείς δεν ήξερε που κοιμόταν και που έβρισκε υπόστεγο στις μεγάλες βροχές και στις κακοκαιριες.16

Θυμάμαι όταν πριν από δυο χρόνια επισκέφθηκα την Μονή για να πάω στο τάφο της Ταρσώς , κάποιες φιλόξενες και ευγενέστατες μοναχές δεν με «προέτρεψαν» να τον δώ. Καθώς έκανα μια βόλτα στο προαύλιο της μονής, βρέθηκα μπροστά σε ένα δέντρο ` είχα διαβάσει από τον βιογραφία της , ότι σε αυτό το δέντρο την έδεναν σε μέρες «αβάστακτης» σαλότητας ` δηλαδή όταν ξεπέρναγε τα «όρια» της δικιάς μας «λογικής». Προς έκπληξή μου το δέντρο είχε ξεραθεί! Δεν ξέρω, αλλά αμέσως μου ήρθε στο νου η περίπτωση της κατάληξης ενός άλλου δέντρου που είχε συναντήσει ο Χριστός. Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος αναφέρει ότι : « Ξαναπηγαίνοντας ο Ιησούς το πρωί στην πόλη, πείνασε. Βλέποντας στο δρόμο μια συκιά, ήρθε κοντά της, μα δε βρήκε παρά μόνο φύλλα ` και της λέει : «Ποτέ πια να μην ξαναβγάλεις καρπό!» Κι αμέσως ξεράθηκε η συκιά.17 Στο παρόν περιστατικό η διάθεση του Χριστού δεν έχει να κάνει σχέση αποκλειστικά με την «πείνα του» ! Αυτό που επιθυμεί αχόρταγα ο Χριστός είναι να μας αναγάγει όλους στο δικό του χορτασμό. Σε μια προτρεπτική και αγαπητική ζηλοτυπία, στον μανικό έρωτα Του για τον κτιστό άνθρωπο. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι λυπάται όταν βλέπει τον άνθρωπο «χορτασμένο» με άλλες «αγάπες» αρνούμενος να συμμετέχει στις άκτιστες ενέργειες του ή επιμένοντας να παραμένει «αυτόνομος» , άκαρπος και ξερός. Η πείνα και η δίψα είναι στοιχεία που οδηγούν τον άνθρωπο σε τραπέζια με φαγητό και πηγές με νερά ...;εξαρτάται από τον καθένα σε τι είδους τραπέζια θα εμπιστευτεί την πείνα του και σε ποιες πηγές την δίψα του. Αν η πορεία αναζήτησης αρχίζει αφετηριακά και τελειώνει εσχατολογικά ως πείνα και δίψα για μετοχή στην Ενυπόστατη ελπίδα, τότε μπορεί να αυξηθεί και να καρποφορήσει ...; είτε πρόκειται για δέντρα, είτε για ανθρώπους (όπως η Ταρσώ ) , είτε για μονές ...;μπορεί όμως και να ξεραθεί αν νοηθεί ως «χορτασμός» η χάρις του Αγίου Πνεύματος σε μια υποτιθέμενη «χαρισματικότητα» των προσώπων ή σε άλλες ομολογιακές αγκιστρώσεις ! Δεν είναι τυχαίο ότι ο Χριστός μακαρίζει αυτούς που πεινούν ενώ αντίθετα λέει αλίμονο στους χορτασμένους!18

Η Ταρσώ λοιπόν αν και δεν είχε «που την κεφαλήν κλίνη»19 Ζούσε αδιάλειπτα την εκκλησιαστική ζωή , με την αδιάλειπτη , εικοσιτετράωρη προσευχής της ` εσπερινός, απόδειπνο, μεσονυκτικό και όρθρος στην εκκλησιαστική του τυπική μορφή , και αποτελούσαν την σπονδυλική στήλη της αδιάλειπτης αυτής προσευχής.20

Όσοι την γνώριζαν , είχαν την αίσθηση ότι είχε για σπίτι της όλη την Εκκλησία. Γι ' αυτό και έδινε τόση λίγη σημασία στην ορατή κατοικία.21

Για την Ταρσώ η Εκκλησία ήταν τα πάντα και ο εαυτός χαριζόταν στην χάρη του Θεού ως ένα τίποτα .. η ίδια συνήθιζε να λέει « Δεν είμαι τίποτα. Δεν έχω τίποτα. Εδώ δεν υπάρχει τίποτα!»(σ.177) Εκφράζοντας με την αποστολική της ρητορεία αυτό που ένας άλλος «τρελός» για τον Χριστό, ο απόστολος Παύλος είχε πει περίπου 2000 χρόνια πριν : Τίποτα δεν έχουμε και τα πάντα κατέχουμε.22

Τα λόγια του Χριστού « Ο Πατέρας μου εξακολουθεί να εργάζεται ως τώρα, γι΄ αυτό κι εγώ εργάζομαι»23 ήταν αδιάκοπα στο στόμα της με το να λέει στους συνομιλητές της διαρκώς ότι πέθανε για τον κόσμο , δεν είχε δικό της θέλημα, ακολούθησε την πρακτική οδό , έδωσε την ζωή της στον Χριστό και από τότε δουλειά, δουλειά ...;δουλειά!24

Την γερόντισσα Ταρσώ με την αποστολική της διαφάνεια και την ευαγγελική της μωρία , φαίνεται να μην κατάλαβαν όσοι την έκριναν με τα αυστηρά κριτήρια ενός κατεστημένου καθωσπρεπισμού , γι ' αυτό και «σκανδαλίσθηκαν».

Εξάλλου δεν είναι τυχαίο ότι οι δια Χριστόν σαλοί εμφανίζονταν συνήθως εντονότερα σε περιόδους όπου ορισμένα μέλη της Εκκλησίας κόντευαν να χάσουν τον εσχατολογικό τους προσανατολισμό. Κατά τον λόγο του αποστόλου Παύλου λοιπόν ο Κύριος του Θερισμού καλεί «ως έσχατους» τους δια Χριστόν Σαλούς για να καλέσει τους πρώτους ξανά στην εσχατιά της δική Του Βασιλείας.25

Στην κατανόηση και κυρίως στη βίωση της εν Χριστώ μωρίας δεν μπορεί να εισέλθει κάποιος με το κουστούμι της κατά κόσμο κοινωνικής αξιοπρέπειας, που συνήθως αποτελεί επίφαση μια δουλείας του ανθρώπου στις φανερές ή λανθάνουσες εγωιστικές μας καταβολές.26

Το ασκητικό μονοπάτι που ακολούθησε με τρόπο απόλυτο η γερόντισσα Ταρσώ είναι όμοιο με εκείνων που « εξακολουθούν να μην έχουν καμιά ιδέα για τον εαυτό τους ...;-ενώ - έχουν μεγάλη ιδέα για τον Θεό. Και μόλις φανεί ότι ο κόσμος τους τιμά, παραξενεύονται, δυσανασχετούν, συστέλλονται. Και κρύβονται , είτε στην έρημο είτε πίσω από το παραπέτασμα κάποιας πλαστής μωρίας και σαλότητος ...;γι ΄αυτό ...; και φανερώνονται ευκρινέστερα, όταν φύγουν , όταν μεταστούν προς Κύριον.27

1. Ιωάννου Κ. Κορναράκη , Ταρσώ η δια Χριστόν Σαλή, σ.17,εκδ. Ιερού κελλίου Αγίου Νικολάου Μπουραζέρη, Άγιον όρος 2003)

2. Θέματα Χριστιανικής Ηθικής Γ ΄Λυκείου, Οι εξτρεμιστές της ελευθερίας. Η περίπτωση των δια Χριστόν Σαλών, σελ. 51)

3. Χρήστος Γιανναράς, Η ελευθερία του ήθους, Ένα ιστορικό παράδειγμα : Η πρόκληση των δια Χριστόν Σαλών, σελ. 94

4. Επίσκοπος Κάλλιστος Ware, Η εντός ημών Βασιλεία, ο δια Χριστόν ως προφήτης και Απόστολος, σ.243, εκδ.Ακρίτας,2006

5. Ι. Κορναράκη , Ταρσώ η δια Χριστόν Σαλή, σ.35

6. ο.π. σ. 41 7. ο.π. σ. 38 8. ο.π. σ. 39 9. ο.π. σ. 41 10. ο.π. σ.80 11. ο.π. σ.54

12. Μητροπολίτου Μεσογαίας κ Λαυρεωτικής κ. Νικολάου , Άνθρωπος Μεθόριος , σελ.79-80, εκδ. Εν Πλώ 2005 ΗΓΗΓΗ

13. Ταρσώ η δια Χριστόν σαλή, σ.78 . 14. ο.π. σ. 35 ,106 15. ο.π. σ.46) 16. ο.π. σ. 42-43

17. Ματθαίος 21 : 18-19 18. Λουκάς 6 : 21 - 25 19. Ματθαίος 8 : 20

20. Ταρσώ η δια Χριστόν σαλή , σ. 53 20. ο.π. σ. 56

22. Ιωάννης 5 : 15 23. Κορινθίους Β' 5 : 10

24. ο.π. σ.129

25. Κορινθίους Α' 4: 8-13

26. ο.π. σ. 181

27. αρχιμ. Βασίλειος Γοντικάκης , Φώς Χριστού φαίνει πάσι, σελ. 53-54


http://fathers.pblogs.gr