«ΕΥΡΩ ΚΑΓΩ ΤΗΝ ΟΔΟΝ ΔΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ»

Στο σημερινό μου κήρυγμα, αγαπητοί μου χριστιανοί, θα σας μιλήσω για ένα θέμα που πάντοτε είναι επίκαιρο. Για ένα θέμα που πάντοτε πρέπει να είναι ο σκοπός της ζωής μας. Αδελφοί μου, ο Θεός μάς παρατείνει τήν ζωή μας – «παράτεινον το έλεός Σου», λέμε – για να μετανοήσουμε και μάς δίνει συνεχώς ευκαιρίες για την μετάνοιά μας· εμείς όμως δεν βλέπουμε τις ευκαιρίες αυτές και παραμένουμε αμετανόητοι. Γι᾽ αυτό θα κολαστούμε: Όχι γιατί αμαρτάνουμε, αλλά γιατί δεν μετανοούμε. Ο άγιος Χρυσόστομος λέγει κάπου: «Το αμαρτάνειν ανθρώπινον, το δε εμμένειν τη αμαρτία πάντη σατανικόν»! Το να «εμμένουμε», λέγει, να παραμένουμε, δηλαδή, στην αμαρτία, αυτό είναι σατανικόν. Γιατί σατανικόν; Γιατί ο σατανάς, ο διάβολος δηλαδή, ενώ πέρασαν τόσα-τόσα χρόνια και αιώνες από την στιγμή της πτώσης του, όμως δεν μετανόησε, δεν είπε το «ήμαρτον» ακόμη. Λέγουν οι άγιοι Πατέρες ότι αν ο διάβολος μετανοήσει για την αμαρτία του, τότε αμέσως θα επανέλθει στην πρώτη του κατάσταση, θα γίνει άγγελος πάλι· αλλά δεν μετανοεί. «Εμμένει» στην αμαρτία του, στον εγωισμό του, στην αποστασία του από τον Θεό. Γι᾽ αυτό και ο Χρυσόστομος, ξαναλέγω, λέγει ότι το να παραμένει κανείς στην αμαρτία του και να μη μετανοεί, αυτό είναι σατανικό. Ο διάβολος δεν μετανοεί.

Αδελφοί μου, για να γευθούμε την γλυκύτητα του Θεού στην καρδιά μας, πρέπει να ζούμε την μετάνοια. Χωρίς την μετάνοια δεν πρόκειται να πετύχουμε την σωτηρία της ψυχής μας. Είπε κάποιος ότι ο παράδεισος έχει δύο πόρτες. Η πρώτη πόρτα γράφει «αθωότητα». Εμείς όλοι δεν πρόκειται να περάσουμε απ᾽ αυτήν την πόρτα, γιατί είμαστε μολυσμένοι. Μολύνθηκε ο νους, μολύνθηκε η καρδιά, μολύνθηκε το σώμα από την βρώμικη αμαρτία. Για μας τους μολυσμένους υπάρχει η άλλη πόρτα του παραδείσου, που γράφει: ΜΕΤΑΝΟΙΑ. Για να σωθούμε λοιπόν, αδελφοί μου, πρέπει να μετανοούμε. Να βαδίζουμε όλοι τον δρόμο της μετανοίας, που πάει προς τον παράδεισο. «Εύρω καγώ την οδόν δια της μετανοίας», λέγει ένα τροπάριο. Εγώ, αδελφοί, ως Επίσκοπος της Ιεράς αυτής Μητροπόλεως, υποχρέωση έχω, να νοιάζομαι και να πάσχω για την σωτηρία σας. Σας είπα όμως ότι την σωτηρία μας θα την πετύχουμε μόνο αν βαδίζουμε την οδό της μετανοίας. Φαντάζομαι λοιπόν τον εαυτό μου ως ηγούμενο στην πορεία σας αυτή στην οδό της μετανοίας. Ναι! Έτσι, χριστιανοί μου, να φαντάζεστε τον Επίσκοπο μιας Επαρχίας, ως κήρυκα και παράδειγμα μετανοίας· και έτσι να απαιτείτε και να μου επιβάλλετε να σας φέρομαι και εγώ. Να βιώνω πρώτος εγώ το «εύρω καγώ την οδόν διά της μετανοίας»!

Και τώρα, αγαπητοί μου, θέλω να σας πω με λίγα λόγια τί είναι μετάνοια. «Μετάνοια», όπως το λέει και η λέξη, σημαίνει να αλλάξουμε «νου». Μετά-νοια: Αλλαγή του νου. Όταν όμως η Εκκλησία μας λέγει «νου», δεν εννοεί το μυαλό, αλλά εννοεί όλο τον έσω άνθρωπο, τον οποίο ονομάζει ακόμη και «ψυχή» και «καρδιά». «Μετάνοια» λοιπόν σημαίνει στροφή του όλου ανθρώπου στον Θεό και όχι απλώς αλλαγή μυαλού. Θεολογικά δεν ταυτίζεται η λογική με τον νου. Ώστε λοιπόν, αγαπητοί μου, λέγοντας ότι πρέπει να μετανοήσουμε δεν σημαίνει το να παραδεχθούμε απλά με την λογική ότι εντάξει φταίξαμε, αλλά σημαίνει να συγκλονιστεί όλη η καρδιά μας για τα αμαρτήματά μας, να πονέσουμε γι᾽ αυτά, να χτυπήσουμε τα στήθη μας φωνάζοντας το «ήμαρτον», να χύσουμε δάκρυα, μετανοίας δάκρυα. Μιά τέτοια μετάνοια, αδελφοί, είναι χάρισμα, είναι δώρον Θεού και χάρα σ᾽ αυτόν που έλαβε αυτό το δώρο. Είναι δείγμα αυτό ότι ο Θεός τον αγαπάει και θα του συγχωρέσει τα αμαρτήματά του και θα τον πάρει στην βασιλεία Του.

Όποιος ζει μία τέτοια μετάνοια, δεν του κάνει καθόλου όρεξη να μιλάει για τον εαυτό του ή να ακούει επαίνους από τους άλλους. Όποιος βιώνει μιά τέτοιου είδους μετάνοια, όπως την είπα παραπάνω, δεν του κάνουν καθόλου εντύπωση οι κοσμικές χαρές και το να ασχολείται με κοσμικές επιδιώξεις. Αντίθετα η ψυχή του νοιώθει μιά ανία γι᾽ αυτά. Ένα πράγμα μόνο τον νοιάζει: Το να γευθεί την χαρά ότι του συγχωρέθηκαν τα αμαρτήματά του.

Γι᾽ αυτό όμως που σας είπα τώρα, το να λάβει δηλαδή ο μετανοών την πληροφορία της αφέσεως των αμαρτιών του, αυτό, χριστιανοί μου, δεν είναι εύκολο. Γι᾽ αυτό και διαβάζουμε στα ιερά Συναξάρια για ασκητές και αγίους ότι στα τέλη της ζωής τους, τότε που παρέδιδαν την ψυχή τους στον Κύριο, τότε λάμβαναν την πληροφορία της αφέσεως των αμαρτιών τους. Ναι! Την πληροφορία ότι συγχωρέθηκαν τα αμαρτήματά μας και ότι καθάρισε η ψυχή μας δεν την έχουμε με την εξομολόγηση στον πνευματικό ιερέα, αλλά την λαμβάνουμε μετά-μετά, πολύ μετά. Ίσως να φαίνεται περίεργο αυτό που σας λέγω, γι᾽ αυτό και θέλω να σας το εξηγήσω πώς συμβαίνει έτσι: Μέσα μας, αδελφοί, έχουμε το σώμα της αμαρτίας, που το πήραμε βαρειά και μαύρη κληρονομιά από την πτώση του Αδάμ και της Εύας. Αυτό το σώμα είναι ζωντανό μέσα μας και γεννάει αμαρτίες. Όταν εξομολογούμαστε στον πνευματικό τα αμαρτήματά μας, συγχωρούνται βέβαια αυτά, αλλά το σώμα της αμαρτίας παραμένει ολοζώντανο μέσα μας και γεννάει κι άλλα αμαρτήματα. Είναι το «σώμα» εκείνο για το οποίο ο Απόστολος θρηνεί και λέγει: «Ταλαίπωρος εγώ άνθρωπος. Τίς με ρύσεται εκ του σώματος του θανάτου τούτου;» (Ρωμ. 7,24). Ώστε λοιπόν και μετά την εξομολόγηση στον πνευματικό, λόγω της ενοικούσης μέσα μας αμαρτίας, πάλι αμαρτάνουμε και γι᾽ αυτό δεν έχουμε την χαρά της καθαρότητας της ψυχής μας και μετά την εξομολόγηση ακόμη. Για να νοιώσουμε την χαρά των λελυτρωμένων, πρέπει να σκοτώσουμε τον μέσα μας αμαρτωλό άνθρωπο, που σαν αμαρτωλός που είναι γεννάει όλο αμαρτίες. Γι᾽ αυτό και ο καλός πνευματικός μετά την εξομολόγηση δίνει φάρμακα στον εξομολογούμενο και του λέει τον τρόπο και την μέθοδο πώς να χρησιμοποιήσει αυτά τα φάρμακα για να νεκρώσει τα εντός του αμαρτωλά πάθη. «Επιτίμια» λέγονται τα φάρμακα αυτά, που δεν είναι τιμωρίες για τις αμαρτίες – αυτές πάει συγχωρέθηκαν με την εξομολόγηση – αλλά τα ἐπιτίμια είναι μιά επιστημονική ιατρική μέθοδος, που την έδωσαν με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος και από την πείρα τους οι σοφοί άγιοι Πατέρες και την άφησαν στην φαρμακαποθήκη της Εκκλησίας μας για την θεραπεία των ψυχών μας. Με αυτά που σάς λέγω τώρα, αδελφοί μου θέλω να σας πω ότι μετάνοια δεν είναι απλώς μία εξομολόγηση στον πνευματικό, αλλά είναι ένα συνεχές βίωμα μετανοίας για τον καθαρμό της ψυχής μας. Γι᾽ αυτό και ο Δαυίδ, ενώ του συγχωρέθηκε η αμαρτία του από τον πνευματικό του, τον προφήτη Νάθαν, όμως την θυμόταν τακτικά και έλεγε: «Η αμαρτία μου ενώπιόν μού εστι διά παντός» (Ψαλμ. 50,5).

Τέτοια μετάνοια σάς εύχομαι, αδελφοί μου, να βιώνετε. Η μετάνοια αυτή, αν και γίνεται με αγώνα και με αγωνία και με πένθος, όμως φέρει ένα γλυκασμό στην ψυχή εκείνου που την βιώνει. Ο γλυκασμός αυτός είναι η παρουσία της Χάριτος του Θεού. Την δε Χάρη του Θεού ο άγιος Γέροντας πατήρ Πορφύριος την έλεγε «χάδι» του Θεού. – Ξέχασα όμως να σάς πω κάτι σοβαρό μιλώντας για μετάνοια: Δείγμα ότι κάποιος βαδίζει την οδό της μετανοίας είναι το να ζητάει και να δίνει συγγνώμη και να μην κατηγορεί κανέναν. Κοιτάει μόνο τον εαυτό του, σκύβει κεφάλι και δεν ασχολείται καθόλου με τους άλλους. Τους άλλους τους θεωρεί όλους καλύτερους από τον εαυτό του. Όποιος κατηγορεί και ελέγχει τους άλλους για τα πεπραγμένα τους και θέλει να δικαιολογεί τον εαυτό του, αυτό είναι δείγμα ότι αυτός δεν ζει ζωή μετανοίας. Αυτό όμως – για να εξηγούμεθα καλύτερα – δεν ισχύει σε θέματα πίστεως, το να λέμε δηλαδή ότι οι αιρετικοί είναι πλανεμένοι και αν παραμείνουν στην πλάνη τους δεν πρόκειται να σωθούν. Καλή μετάνοια, αδελφοί! Συγχωρέστε με και ο Θεός, διά πρεσβειών της Παναγίας μας, ας συγχωρήσει όλους μας, ΑΜΗΝ.

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ