Το μυστήριο της μετανοίας.....

 

 

Αν το κέντρο της λατρείας της Εκκλησίας είναι η Θεία Ευχαριστία, η μετάνοια αποτελεί την προϋπόθεση συμμετοχής σ’ αυτήν και την ατμόσφαιρα της Εκκλησίας. Χωρίς μετάνοια δεν υπάρχει Χριστιανός κι ούτε μπορεί, ασφαλώς, εκτός αυτής , να αξιοποιήσει ό,τι προσφέρει η Εκκλησία. «Τον υπόλοιπον χρόνον της ζωής ημών εν ειρήνη και μετανοία εκτελέσαι, παρά του Κυρίου αιτησώμεθα» προτρέπει εκείνη σημαίνοντας τη σπουδαιότητα της μετανοίας.

Στο παρακάτω κείμενο θα κάνουμε λόγο όχι τόσο για τη μετάνοια σε γενικό εννοιολογικό επίπεδο –τι είναι, από πού πηγάζει, ποιές είναι οι προϋποθέσεις της, πώς εκφράζεται κ.λπ. -, όσο για τη θεσμοθετημένη μορφή της, του μυστηρίου της εξομολογήσεως. Αφορμή και οδηγό θα έχουμε και πάλι το γέροντα Παϊσιο, μέσα από ένα περιστατικό με ένα νεαρό που τον επισκέφθηκε.

«Επισκέφθηκε ένας νεαρός το κελί του Γέροντα και χτυπούσε το σήμαντρο, για ν’ ακούσει ο Γέροντας και να έρθει να του ανοίξει. Έφτασα κι εγώ (ιερομόναχος Χριστόδουλος) εκείνη τη στιγμή εκεί και περίμενα λίγο πιο πίσω. Κάποια στιγμή ο Γέροντας άνοιξε κι ήρθε στην πόρτα του φράχτη.

- Τι είναι, βρε λεβέντη, τι θέλεις; Ρώτησε ο Γέροντας.

- Γέροντα, θέλω να σας δω και να σας συμβουλευτώ για κάτι.

- Έχεις εξομολογηθεί; Έχεις πνευματικό;

- Όχι, Γέροντα, ούτε πνευματικό έχω ούτε έχω εξομολογηθεί.

- Ε, κοίταξε βρε παιδί μου, πήγαινε πρώτα να εξομολογηθείς και μετά να έρθεις.

- Γιατί , Γέροντα, τώρα δε γίνεται να σας δω;

- Βρε παιδάκι μου, κοίταξε ‘κει πέρα να σου εξηγήσω, για να καταλάβεις. Μέσα σου, ο νους είναι συγχυσμένος και σκοτισμένος από τις αμαρτίες με συνέπεια και συ ό ίδιος να μην μπορείς καλά-καλά ν’ αντιληφθείς την κατάστασή σου. Κι έτσι ούτε και σε μένα θα μπορέσεις να πεις, πως έχουν τα πράγματα. Αν όμως εξομολογηθείς , θα καθαρίσει και το μυαλό σου και θα δεις τα πράγματα πολύ διαφορετικά.

- Γέροντα, μπορεί εγώ να είμαι θολωμένος και να μην μπορώ να σας πω ακριβώς τι μου συμβαίνει, όμως εσείς μπορείτε να με καταλάβετε και να μου πείτε τι πρέπει να κάνω.

- Κοίταξε εδώ, ακόμα κι εγώ αν έχω κάποια καθαρότητα και μπορώ να δω τι σου συμβαίνει, πάλι υπάρχει πρόβλημα σε σένα. Γιατί έτσι, όπως είναι ο νους σου συγχυσμένος, ούτε θα καταλάβεις τι θα σου πω ούτε και θα θυμάσαι σε λίγο τίποτα. Άμα όμως εξομολογηθείς και μπεις και συ στην ίδια πνευματική συχνότητα με μας, τότε θα μπορέσουμε άνετα να συνεννοηθούμε. Πήγαινε λοιπόν να εξομολογηθείς και σε περιμένω να έρθεις».

( Ιερομ. Χριστοδούλου, ο Γέρων Παϊσιος, σελ. 227 ) .

Σχόλια

Η ανάγκη της εξομολογήσεως

Η άρνηση του Γέροντα να δεχτεί το νεαρό δεν οφείλεται σε δική του υπαιτιότητα: κάποια κόπωση ή αρρώστια του. Οφείλεται στην αδυναμία του νεαρού να κατανοήσει το λόγο του Θεού ή κάποια πνευματική συμβουλή , λόγω ελλείψεως μετανοίας μέσα του. Η αμετανοησία , όπως φανερώνεται από τη δήλωσή του ότι δεν έχει πνευματικό-εξομολόγο, αποτελεί το σκληρό και πατημένο εκείνο έδαφος της γνωστής παραβολής του σπορέως, το οποίο δεν αφήνει να ριζώσει ο πνευματικός γενικά λόγος. Ο γέρων Παϊσιος δηλ., με την άρνησή του επισημαίνει μια βασική πνευματική αρχή: προκειμένου να ακούσει και να κατανοήσει κανείς το λόγο του Θεού ή κάποια πνευματική συμβουλή απαιτείται να έχει καθαρές πνευματικές αισθήσεις.

Αιτία γι’ αυτό είναι το γεγονός ότι ο πνευματικός λόγος, ως προερχόμενος από τον απόλυτο άγιο και καθαρό Θεό, ζητεί αντίστοιχο έδαφος∙ καθαρή δηλ. καρδιά ή τουλάχιστον διάθεση για απόκτηση καθαρότητος , άρα κλίμα μετάνοιας. Έτσι μπορεί να υπάρχει ο πομπός, που εκπέμπει τα μηνύματα, αλλά χωρίς τον αντίστοιχο δέκτη, που να είναι συντονισμένος στην ίδια συχνότητα, δεν επιτυγχάνεται η επικοινωνία.

Από την άποψη αυτή αυτός που ακούει τον πνευματικό λόγο δεν μπορεί να βρίσκεται σε κατάσταση παθητική∙ χρειάζεται να ενεργοποιήσει στο ανώτερο δυνατό σημείο τον εαυτό του - να μετανοήσει δηλ. – για να δεχθεί το λόγο και να τον καταστήσει θετικά ενεργό καθαρό μέσα του. Ο Κύριος ήδη είχε επισημάνει την πραγματικότητα αυτή, όταν στη διδασκαλία Του κατέληγε με την φράση: «ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω» ( Ματθ. 11, 15 κ.α. ) . Μόνον όποιος έχει αυτιά κατάλληλα ,δηλ. πνευματικά , μπορεί να ακούει το λόγο και τη διδαχή Του.

Ο μεγάλος ασκητικός Διδάσκαλος άγιος Διάδοχος επίσκοπος Φωτικής επί του θέματος σημειώνει παραστατικά:

«Τα σωματικά τραύματα, όταν μείνουν απεριποίητα και σκληρυνθούν, δεν αισθάνονται τα φάρμακα των γιατρών, ενώ όταν καθαρισθούν, επηρεάζονται από την ενέργεια του φαρμάκου και θεραπεύονται γρήγορα. Έτσι και η ψυχή, όσο δεν την επιμελείται κανείς και είναι ολόκληρη σκεπασμένη από την λέπρα της φιληδονίας, δεν μπορεί να αισθανθεί το φόβο του Θεού , και αν ακόμη κανείς ακατάπαυστα της μιλάει για το φοβερό δικαστήριο του Θεού. Όταν όμως αρχίσει με τη μεγάλη προσοχή και επιμέλεια να καθαρίζεται, τότε αισθάνεται σαν ζωοποιό φάρμακο το φόβο του Θεού, ο οποίος την καίει με τους ελέγχους της συνειδήσεως στη φωτιά της απάθειας» ( κεφ. 17) .

Με τα παραπάνω η ανάγκη η ανάγκη της εξομολογήσεως, την οποία προβάλλει ο π. Παϊσιος, φαίνεται αυτονόητη. Χωρίς την εξομολόγηση, χωρίς δηλ. τη μετάνοια, ο νους του ανθρώπου βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης και σκοτασμού. . Η αμαρτία λειτουργεί μέσα του αρνητικά προκαλώντας τύφλωση. Κι η τύφλωση αυτή οδηγεί σε διπλό αρνητικό αποτέλεσμα: την έλλειψη αυτογνωσίας – ο άνθρωπος είναι χαμένος, μη μπορώντας να δει πνευματικά πού βρίσκεται – και την αδυναμία , όπως εξηγήσαμε, κατανοήσεως των πνευματικών λόγων.

«Μέσα σου, ο νους είναι συγχυσμένος και σκοτισμένος από τις αμαρτίες με συνέπεια και συ ο ίδιος να μην μπορείς καλά-καλά ν’ αντιληφθείς την κατάστασή σου… Όπως είναι ο νους σου συγχυσμένος,  ούτε θα καταλάβεις τι θα σου πω ούτε και θα θυμάσαι σε λίγο τίποτα» ( π. Παϊσιος ) .

Από το βιβλίο: «ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΟΡΜΠΑΡΑΚΗ
ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ
ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΕ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥΣ
ΑΓΙΟΥΣ ΓΕΡΟΝΤΕΣ»
Εκδόσεις Επέκταση


Ορθόδοξος Χριστιανική Γωνιά

.